دخم

یکی دخمه کردش روان زال زر ز خیمه به دخمه شد آن نامور

سفر ژید به آفریقا باعث تغییرات بسیاری در وی شد. آثاری هم چون «مائده‌های زمینی»، «ضد اخلاق»، «در تنگ» و «دخمه‌های واتیکان» متأثر از این تغییرات است. مائده‌های زمینی کتابی است در ستایش شادی، شوق به زندگی و غنیمت شمردن لحظات. آندره ژید در این کتاب خداوند را در همه موجودات هستی متجلی می‌بیند و آزادانه و برخلاف قید و بندهای مذهب، عشق به هستی را مترادف عشق به خداوند می‌داند. او کتابش را «ستایشی از وارستگی» می‌نامد.

کثرت آثار زرتشتی مثل معبد، دخمه و … که در اطراف قم بودهاند، با استناد به کتاب تاریخ قم دلیل دیگری بر شهر بودن این منطقه پیش از اسلام است.

فرداست‌که بر مه رود از خاک سراندیب سور و شغب از دخمه ‌گرشاسب و نیرم

سروپیان، در کالج به برنامه‌نویسی کامپیوتری علاقمند شد و با جیسون جونز که او هم دانشجو بود و در حال ساخت یک بازی به نام میناتور: دخمه‌های کِرِت بود یک تیم شدند و بازی جونز را کامل و منتشر کردند. این دو نفر باهم شریک شدند و استودیویی تحت نام بانجی تأسیس کردند و این استودیو تا قبل از اینکه توسط مایکروسافت در سال ۲۰۰۱ خریداری شود تبدیل به بهترین توسعه دهنده بازی اپل شد.

همی گفت کاکنون چه سازم ترا یکی دخمه چون برفرازم ترا

بفرمود تا دخمه دیگر کنند ز مشک وز کافورش افسر کنند

به اساس مدارک و شواهد به‌دست‌آمده و روایت برخی، حفریاتی که به‌وسیلهٔ دانشمندان در مزار بیدل در خواجه‌رواش کابل صورت گرفت، دخمه‌ای در آن‌جا پیدا شد که در سمت غربی آن گوری وجود داشت که با گچ و آجر پخته ساخته شده بود و لوح سنگی نیمه شکسته‌ای داشت. از عبارت لوحه سنگ برمی‌آمد که قبر از آن چه کسی بوده و در سال ۱۰۲۶ هـ.ق قبل از ولادت بیدل وفات نموده‌است. در سمت شرقی دخمه استخوان‌های دو نفر به صورت نامنظم در صحن دخمه دفن شده بودند که دلیلی بر انتقال استخوان‌ها می‌باشد.

نگهبان در دخمه را باز کرد زن پارسا مویه آغاز کرد

به رسم مهان کشته را دخمه کرد چو برداشت زان خاک و خون نبرد

نیک ماندخم زلفین سیاه تو به دال نیک ماند شکن جعد پریش تو به جیم

چو در دخمه شد شهریار جهان ز ایران برفتند گریان مهان

در میان دو سکو، مدخل مستطیل شکلی وجود دارد که به اتاق زیرین پیوند داده می‌شود. درون این اتاق، گوری در داخل سنگ کنده شده‌است. در کنار این قبر نیز سکویی دیده می‌شود. در دیوار شمالی این اتاق، دو طاقچه کوچک برای قرار دادن نذورات و هدایا کنده شده‌است. با توجه به شکل پایه ستون، نوع تراش و سقف اتاق زیرین به نظر می‌رسد که این گوردخمه نیز متعلق به دوره [فراهخامنشی] باشد.

آرامگاه زرتشتیان به مجموعه دخمه‌هایی گفته می‌شود که در کوهستان شرق اهواز قرار دارند و در دوران پیش از اسلام مدفن زرتشتیان بوده‌اند. از وجود دخمه‌ها برداشت می‌شود که احتمالاً این مکان در ابتدا نیایشگاه بوده و می‌بایست محل عبادت بوده باشد. همانند این دخمه‌ها در کوه‌های شوشتر و رامهرمز نیز وجود دارد.

کیخسروم چه زنده به گور جهان بود؟ سر زین نهفته دخمهٔ خضرا برآورم

هنوز دخمهٔ خوارزم شاه را باست ز دود نایبه چون ملک قیروان دارد

طبق یک افسانه، جسد در یک گورابه (دخمه پرآب) در زیر کلیسای مسیحیان اولیه قرار دارد.

در ارتفاعی که بیش از پنجاه متر از سطح رودخانه فاصله دارد، محلی به طول چهارده و نیم و ارتفاع یازده متر تراشیده‌اند و در آن دخمهٔ بزرگتر را ساخته‌اند که درگاه آن رو به جنوب است. در جلوی گوردخمه، فضای ایوان مانندی ایجاد کرده‌اند. در جلوی این ایوان، صُفّه‌ای در صخره تراشیده‌اند. در دو طرف ایوان دو ستون سنگی وجود داشته که تنها پایه و بخشی از ساقه آن بر جای مانده‌است. این دو ستون بر اثر شلیک گلوله توپ توسط روس‌ها به منظور گشودن در ورودی از بین رفته است همچنین این کار موجب از بین رفتن حکاکی‌های سر در دخمه شده‌است. بر اساس بخش‌های باقی مانده، پایه ستون‌ها به شکل زنگوله برگشته است. بدندٔ این پایه ستون‌ها دارای شیارهایی شبیه به پایه ستون‌های دوره هخامنشی است.