خجیر

این رودخانه در هندوکش به وجود می آید. این محل در اثر تلاقی رودخانه واخجیر و باز دریا در حوالی کشچ گوز و بوذای گومباز، در حدود ۴۰ کیلومتری غرب گذرگاه واخجیر شکل گرفته است. اندکی پس از آن، پامیر کوچک به پایان می رسد، و رودخانه به هم پیوسته به رودخانه ای باریک، عمیق و سریع منقضی می شود که توسط صخره ها و تپه های شیب دار محدود شده است. از اینجا بانک ها درختان توس و ارس پرورش داده اند. رودخانه در ۴۰ کیلومتری غرب سرحد بروغیل رودخانه در حوضه ای چشمگیر به عرض ٣ کیلومتر جریان دارد. در صورت وجود هر گونه پوشش گیاهی اما بید کوتوله در این منطقه رشد می کند.

پلنگ آن زمان پیچد از کینِ خویش که نخجیر بیند ببالینِ خویش

درین صحرا که یارب از پی نخجیر می‌آید؟ که آهو بی‌محابا در پناه شیر می‌آید

کوه‌های کوِلگ، سیاه‌کوه، نخجیرکوه، کوه سرخ، انجیرکوه، تونه کوه، کوه‌های بولی، میمک، اناران بی‌وره، پشمین در ملکشاهی، خوشادل در ملکشاهی، بلوطستان (بَلستان)، کوه دنه و کاسه ماس.

زاری زیر و این مدار شگفت گر ز دشت اندر آورد نخجیر

بدین گونه یک هفته شادان بخورد گهی گور زد گاه نخجیر کرد

به نخجیر سر دیو جادو ربود طلسمات زرینه‌دژ برگشود

گرفته هوا مرغ نخجیرگیر گشوده کمین سام یل شیرگیر

شکاریی که دلم گشته است نخجیرش صدای شیر به گشو آید از نی تیرش

‌به رنگی ‌کرد یادم داغ الفت پیشهٔ صیاد که جوشد حلقهٔ دام از رمیدنهای نخجیرش

من از بازانِ خاصِ پادشاهم تمام روز در نخجیرگاهم

می شود دل خون ز فکر خنجر مژگان او سایهٔ آن زلف می پیچد به پا نخجیر را

شکار جرگه، که گاه در گذشته شکار قمرغه نامیده می‌شد، نوعی شکار است که در آن مردم بسیاری نخجیر(شکار) را احاطه نمایند تا جانور به سمت شکارچی رانده شود. در هند به این نوع شکار هتهجوری گویند.