حواس

که مانند دیگر اختلالات حواس بدن ممکن است ناشی از ابتلاهای عمومی بدن باشد.

تا بهشت و چرخ باشد نزد عالم هفت و هشت تا حواس و طبع باشد نزد عاقل پنج و چار

احساس ممکن است حواس را نیز توصیف کند، با یک مورد مثال احساس فیزیکی لامسه.

تا نافه زلف مجلس آراست آهوی حواس، دشت پیماست

گر هوا را چون سکندر سد همی سازی چه سود چون سکندر هر زمان در سینه کن احواس را

ز تنها شدن هم نیم بی‌هراس که جمع است خلوت‌نشین را حواس

و چو‌اندر ترکیب ما هرچ این پنج حواس بدین ده قسم آلت‌اندر یابند، همی پیش دل و مغز سر برند از بهر آنک روح‌اندر دل ماست و نفس ناطقه‌اندر مغز سرست، و محل و منزل این دو سالار کین پنج حواس کار کن فعلهاء خویش همی بر ایشان عرض کنند هر یکی را یکی است، و محل هر یکی ازین کارکنان پنج گانه فلک دو است چنین که گفتیم، دانستیم که‌اندر افلاک که آن انسان کبیر است حال هم این باشد، و هر یکی را از آفتاب و ماه و خانه یکی است. و هر خادمی را ازین پنج خادم ایشان نیز خانه دو است، تا شناخته شد که صورت عالم که آن انسان کبیر است برابرست با صورت مردم که آن عالم صغیر است. و این مثال را صورت کردیم تا زیر حسن خوانندگان افتد و این صورت اینست که بخط استوا و بروج مبین کرده شد، و بالله التوفیق و صلی‌الله علی نبیه محمد و آله که حکماء دین حق‌اند.

از برای صلاح دشمن را عقل خوانده حواس روشن را

آمنمهات چهارم مدتی از عمر خود را به عنوان فرمانروای مشترک با پدرش آمنمهات سوم سپری کرد. او معبد پدرش در مدینه مادی را که طبق گفته زاهی حواس، رئیس کل شورای عالی آثار باستانی مصر، "تنها نیایشگاه آسیب ندیده از پادشاهی میانه است" تکمیل کرد. او همچنین به احتمالی معبدی را در شمال شرقی فیوم بنا کرد.

بیرون ز حواسند نه محروس اُناسند فیاض عقولند نه فایض چو غمامند

یکی از شاگردان وی به نام ابن ابی الفوارس وفات وی را در ۱۴ ذیحجه سال ۳۵۶ ق ذکر کرده‌است. وی در سالهای آخر عمر دچار فلج و اختلال حواس بود و سرانجام در بغداد در کنار رود دجله بدرود زندگی گفت.

میرزا ابابکر حدود سال ۸۰۱ ق / ۱۳۹۸ م، پس از آن که پدرش به سبب افتادن از اسب، دچار نوعی اختلال حواس شد، از سوی تیمور به جای پدر به امارت آذربایجان و گرجستان برگزیده شد. آذربایجان در آن زمان شامل استان‌های آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی و اردبیل ایران و همچنین جمهوری آذربایجان و جمهوی ارمنستان و بخش‌هایی از ترکیه فعلی بود.

سیلاب حواس است نظر های پریشان آیینه خود بر سر بازار مدارید

در واقع کلمه جین (जैन) از لغتی در زبان سانسکریت می‌آید که به معنی فتح کردن است. این اشاره‌ای به جنگی درونی علیه نفسانیات، شهوات و حواس بدنی است، که راهبان آیین جین باور داشتند، آن‌ها را به دانستن همه چیز، و پاکسازی روان یا رستگاری می‌رساند.

علم حق اول حواس آخر حضور آخر او می نگنجد در شعور