راهزنان

رهبری این گروه از سال ۱۸۷۱ میلادی. با «گئورگ امیراقیان» بود. این گروه در طول فعالیت خود نمایش نامه‌هایی از جمله (نرسس بزرگ اثر وانانداتسی) ،(دریغ از پنجاه سکه طلای گم شده اثر آلاداتیان)، (اجاق ویران و باز هم یک قربانی اثر سوندوکیان) و (راهزنان اثر فریدریش شیلر) را اجرا کرد.

سپر راهرو از راهزنان عریانی است تیغ جان را ز نیام آخته می باید رفت

سر شرارت کاشان‌، زعیم راهزنان به پای دار در اِستاد، بسته دست و ذلیل

از فیلم‌هایی که وی در آن نقش داشته‌است می‌توان به انتقام‌جو، ملکه راهزنان، میهن، حقیقت، سوپر ۳۰، دلبر زیبا، به دل نگیر دوست من!!، دروازه را ببند و شکارچی اشاره کرد.

نقلست که وقتی جماعتی به سفری همی شدند و گفتند شیخا راه خایف است ما را دعاء بیاموز تا اگر بلائی پدید آید آندفع شود شیخ گفت: چون بلای روی بشما نهد از ابوالحسن یاد کنید قوم را آن سخن خوش نیامد آخر چون برفتند راهزنان پیش آمدند و قصد ایشان کردند یک تن از ایشان درحال از شیخ یاد کرد و از چشم ایشان ناپدید شد عیاران فریاد گرفتند که اینجا مردی بود کجا شد او را نمی‌بینیم و نه بار و ستور او را تا بدان سبب بدو و قماش او هیچ آفت نرسید و دیگران برهنه و مال برده بماندند چون مرد را بدیدند به سلامت به تعجب بماندند تا او گفت: سبب چه بود چون پیش شیخ بازآمدند بپرسیدند که برای الله را آن سر چیست که ما همه خدای را خواندیم کار ما بر نیامد و این یک تن ترا خواند از چشم ایشان ناپدید شد شیخ گفت: شما که حق را خواندید به مجاز خواندید و ابوالحسن به حقیقت شما بوالحسن را یاد کنید بوالحسن برای شما خدای را یاد کند کار شما برآید که اگر به مجاز و عادت خدای را یاد کنید سود ندارد.

اسکندر و راهزنان گروهی از اشراف انگلیس را ربوده و آن‌ها را به یک جامعهٔ کشاورزی در کوهستان آوردند. اسکندر، ساکنین روستا و گروهی از آنارشیست‌های ایتالیایی (که در ادامهٔ فیلم به روستاییان ملحق می‌شوند) تلاش می‌کنند یک سیستم عمومی بر مبنای مالکیت عمومی و باورهای برابری‌طلبانه بسازند. آن‌ها خواستار آن هستند که اشرافیان زمین‌ها را به روستاییان بازگردانند اما هنگامی که سربازان روستا را محاصره می‌کنند، خواسته آنها برآورده نمی‌شود.

غولی ز هر طرف ره وا مانده زنده آه از صفیر راهزنان اهدنا الصراط

نا گه از آن دشت چو سیلی ز کوه راهزنان ریخته در آن گروه

راستی این رمضان بد مگر از راهزنان که از او رامش مردان شد و آرام زنان

خدای تعالی وحی فرستاد به داوود(ع) که یا داوود! از عالمی که دوستی دنیا وی را مست بکرده است سوال مکن که وی تو را از دوستی من بیفکند. ایشان راهزنانند بر بندگان من. و رسول(ص) گفت، «خدای تعالی دوست دارد کسی را که در شبهت تیزبین باشد و در وقت غلبه شهوت کامل عقل باشد». که کمال در این هر دو است که حقیقت حال به بصیرت نافذ شناسد و آنگاه به عقل کامل شهوت را دفع کند و این هر دو خود به هم رود.

راهزنان ایجاد شده است. این دالان‌های زیرزمینی بسیار طولانی بوده و در سه جهت کشیده شده است. به‌دلیل گذر زمان و ریزش قسمت‌هایی از آن و نیز تنگی این راهروها امکان پیمودن کامل آن‌ها برای کشف اسرار این اثر تاکنون میسر نشده است. این قلعه دارای دیوارهایی به قطر تقریباً ۸۰ تا ۹۰ سانتی‌متر یا یک متر برای دیواره‌های اصلی می‌باشد و دارای پنج برج که چهار برج در خود قلعه و یک برج در فاصله‌ای دورتر در بیرون از قلعه واقع شده است.[۵]

رابرت بینینگ، که مستشرق و همچنین از مدیران کمپانی هند شرقی بریتانیا بود، در سفری به شیراز در سال ۱۸۵۰ شاهد به توپ بستن یکی از سران راهزنان به دستور فیروز میرزا بود.

کسی به دولت عدلش نمی کند جز عود ز دست راهزنان ، نا له در مقام عراق

زلف تو که چون راهزنان گوشه گرفتست هر فتنه که در شهر شود زیر سر اوست

داد بدان راهزنان رایگان تا ببرد سالم از آن ورطه جان

از وی به عنوان بتیار مدرن نام برده‌شده، که راهزنان قرن هجدهمی در مجارستان بودند.