معنی کلمه حرف در لغت نامه دهخدا
و آن حرفهای خط کتاب او
گوئی حروف دفتر لوقا شد.دقیقی.چه نقصان ز یک مرغ در خرمنی
چه بیشی ز یک حرف در دفتری.منوچهری.من آن بحرم که در ظرف آمدستم
چو نقطه بر سر حرف آمدستم
به هر اَلْفی اَلِف قدی برآید
اَلِف قدم که در اَلْف آمدستم.باباطاهر.این سخن را مثل نمودم من
حرفها را نبات با حیوان.ناصرخسرو.و یعنی بالحرف کلما یسمع بالصوت ، حتی الحرکات. ( ابوعلی سینا ). ج ، حُروف ، اَحْرُف. || کلمة. ( السامی فی الاسامی ): قال ابوعبید: الاصل فی هذا [ ای فی اَنف ] ان یقال مأنوف... کما قالوا مبطون... ولکن هذا الحرف جاءَ شاذاً عنهم. و هذا [ ای کلمة حب ] شاذ لانه لم یأت یفعل بکسرالعین فی المضاعف متعدیاً الافی هذا الحرف وحده. قال الجوهری : لم اَر هذا الحرف [ای حبطقطق ] الا فی کتابه [ ای کتاب المازنی ]. ( تاج العروس ج 6 ص 4232 ). کان غلام یطیف بابی الاسود الدؤلی یتعلم منه النحو فقال له یوماً... ما فعلت امراة أبیک... قال طلقها و تزوج غیرها، فحظیت عنده و رضیت وبظیت. قال و ما بظیت یا ابن اخی ؟ قال حرف من العربیة لم یبلغک. قال لا خیر لک فیما لم یبلغنی منها. ( المزهر سیوطی ) . و فی الحدیث : نهی عن کسب الزمارة، قال ابوعبید فی تفسیره : فی الحدیث انها الزانیة و لم اسمع هذا الحرف الا فیه و لاادری من ای شی اخذ. ( صحاح جوهری در زمر ). قال ثعلب : لم یأت من الصفات علی فِعِل الا حرفان : امراءة بِلِزّ و امان اِبِدّ - انتهی. و رجل عِقِبّان بکسر الاول و الثانی و تشدید الموحدة، عن کراع ، قال و الجمع عقبان. قال الازهری : و لست من هذا الحرف علی ثقة - انتهی. حروف الاستفهام اذا کانت اسماء امتنعت مما قبلها. ( کامل مبرد ). || لغت : نزل القرآن علی سبعةِ اَحْرُف ؛ یعنی لغات هفت قبیله عرب در آن یافته شود. || وجه : و من الناس من یعبد اﷲ علی حرف ( قرآن 11/22 )؛ ای وجه واحد، از قبیل سراء نه ضراء یا شک و عدم طمأنینه. || قرائت. ( مهذب الاسماء ) : قراء القرآن [ احمدبن یزیدبن ازداد ] بحرف ابن عامر بدمشق ، ثم قراء علی عبداﷲبن ذکوان... بحرف نافع، ثم قراء بحرف یعقوب. ( تاریخ ابن عساکر ج 2 ص 115 س 20 ). قراء القرآن بدمشق بحرف ابن عامر.( تاریخ ابن عساکر ج 2 ص 104 س 14 ). || در تداول فارسی زبانان ، سخن و گفتار و کلام و قول و مقال و حرف زدن :