حدث

من جمله کنم نظم و به هر وقت محدث یک سال به بالین تو خواند اثر فتح

اذا خاف من حدث لاحق فبان من القوم ما قد طهر

ایخوانده تاریخ قدم، در خط محدث کش قلم وی شاخ آدم را تو، نم، در بیخ عالم زن تبر

با این وجود، برخی از پیروان محمد معتقد بودند که علی بن ابی طالب، «مسیحای دوم» است. در آیه ۷ سورهٔ رعد، از دو نفر سخن به میان آمده: «تو [محمد] فقط هشداردهنده‌ای، و هر قومی را راهنمایی هست.» به عبارت دیگر، نقش محمد در وقایع آخرالزمان جز هشدارِ پیوستن به آن راهنما [شخصیت مسیحایی] نبوده است. مفسران شیعه به‌طور متفق القولی این شخص را علی دانسته‌اند. در واقع، علی جایگاهی به مراتب بالاتر از محمد نزد برخی از پیروانش داشته است. کلینی، محدث شیعه، حدیثی به محمد منسوب کرده که در آن به شباهت علی و عیسی اشاره شده است:

چو از مخافت او کسی حدیث کند بر او دراز شود دست شحنۀ حدثان

زین سخن طبع خوش حدیث مجیر حدث از شعر باستان برداشت

ابوالولید عبدالله بن محمد بن یوسف بن نصر بن الفرضی الازدی القرطبی (۹۶۲–۱۰۱۳م) مورخ قاضی فقیه و محدث آندلسی بود.

ابوالقاسم صاعد مالینی (۲۵ ژانویه ۱۰۶۵ – ۱۸ ژوئیه ۱۱۴۶) (نسب: صاعد بن ابوالفضل، شعیبی مالینی) محدث و فقیه خراسانی بود. او در مالین، هرات سکونت داشت. سمعانی او را «بزرگ‌منشی نیکوکار، خیررسان و بسیار حدیث‌شناس» وصف کرده است و استادان او را نام برده است.

ابوالعلاء صاعد سَهلَوی (۱۰۶۶–۱۱۴۵م) (نسب: صاعد بن محمد بن حسین بن علی، سهلوی سرخسی) محدث و فقیه خراسانی ایرانی بود. در مرو، سرخس و نیشابور حدیث آموخت. سمعانی از وی در سرخس کتابت حدیث داشته است و او را ستوده است.

از حدث شستم خدایا پوست را از حوادث تو بشو این دوست را

مردی از عرب از ساکنان مکّه نام وی زهیر بن بدر از عبد المطّلب درخواست و سوگند خورد که من بروم و در آن خانه ایشان حدث کنم و برخاست و آنجا شد. و چند روز آنجا عبادت کرد. شبی گفت: من میخواهم که این یک امشب اینجا عبادت کنم که مرا سخت نیکو و خوش آمده است این بقعت، و او را آن شب تنها در آن بقعه بگذاشتند.

أبو زکریا یحیی بن شرف النووی (۶۳۱ قمری - ۶۷۶ قمری) مشهور به امام النووی عالم، مجتهد و محدث مسلمان برجستهٔ شافعی بود. وی چندین کتاب در حوزهٔ حدیث، سیره نبوی، و فقه تألیف کرده‌است. او هیچگاه ازدواج نکرد.

از راه عدد پادشاه قدیم کرد معمور خطه حدثان

ناشسته هیچ یک حدث جهل وین عجب کاغاز هر سخن ز حدوث و قدم نهند

ابراهیم بن موسی شاطبی(درگذشت ۷۹۰ق) از فقیهان مذهب مالکی و محدث اندلسی بود. نام و نسب او «ابراهیم بن موسی بن محمد لخمی غرناطی» مشهور به شاطبی، گزارش شده است.

اول بده آن رطل بدان نفس محدث تا ناطقه‌اش هیچ نگوید ز فسانه

ابن شهرآشوب یکی از استادان دانش حدیث و اجازه‌دار نقل حدیث بوده‌است. از استادانش اجازهٔ نقل روایت داشته و ازشان روایت می‌کرده‌است، از جمله آنها: شیخ ابومنصور طبرسی، محدث شیخ علی ابن شهرآشوب، شیخ شهرآشوب، شیخ ابوعلی فضل بن حسن طبرسی (صاحب تفسیر مجمع البیان)، شیخ جمال‌الدین ابوالفتوح رازی، قطب‌الدین راوندی و… می‌باشد.

در تفسیر القرآن العَظیم اثر ابن کثیر، محدث سنی اهل حدیث، آمده که صَفیَّه، همسر محمد، شبی برای دیدار با پیامبر اسلام به مسجد رفته و پیامبر در راه بازگشت به خانه، او را همراهی کرده‌است. در راه، دو مرد مسلمان انصاری از کنار آن‌ها گذشته و به پیامبر سلام می‌کنند و سپس وی به آن دو هشدار داده و اعلام می‌کند که همراهش صفیه است. با تأیید دو مرد، محمد ادامه می‌دهد: «همانا شیطان در وجود پسر آدم مانند خون جریان دارد و من از آن ترسیدم که وسوسه‌ای در دل‌های شما بیفکند.» این روایت، اشاره‌ای به آیهٔ پنجم این سوره دارد.

کتب اربعه که از آن به اختصار الاربعه نیز یاد شده‌است، به مجموعهٔ چهار کتاب حدیثی شیعه گفته می‌شود که توسط سه محدث بزرگ شیعه، شیخ کلینی، شیخ صدوق و شیخ طوسی گردآوری شده و به این دلیل، مورد اعتبار و اعتماد و وثوق سایر علمای شیعه قرار گرفته‌است. بنابر گزارش‌هایی کتاب پنجمی نیز برای این مجموعه وجود داشته‌است که به مرور زمان از بین رفته‌است و تا پیش از آن به این سلسله آثار، کتب خمسه روایی نیز گفته می‌شد. کتب الشیعه الاربعه و کتب اربعه حدیثی از دیگر نام‌های این مجموعه آثار است.

ابواسحاق، ابراهیم طاسبندی (۱۰۸۲ – ۹ ژوئیه ۱۱۶۱) (نسب: ابراهیم بن محمّد بن علی، خطیب طاسبندی همدانی) محدث ایرانی همدانی در نیمهٔ اول سدهٔ ششم هجری بود. از «ابوالقاسم نصر، زیرک مقری» سماع حدیث داشته است. ابوسعد سمعانی نیز از شاگردان او بوده و او را «شیخی نیکوکار و خیررسان» نامیده است.