حافر

وی مسیحافر که با گرد رهت یونانیان خنده برکحل الجواهرهای افلاطون کنند

کلیسای حافر درآنجا بود که چون قبله ی مرد ترسا بود

فتح تیرست آن کجا ترکان او را ترکش است ماه نعل است آن کجا اسبان او را حافرست

وَ عَلَی الَّذِینَ هادُوا یعنی: رجعوا عن دین موسی الی ما احدثوا. هدنا الیک ای رجعنا، و العرب یسمی بالمستقبل کما سمی یحیی و یعیش و یموت و یعمر و یمجد و یحمد و یزید و یشکر، و کذلک یهود، و سمّوا یهود لهیدودتهم عن الدین. درین آیت بیان کرد آنچه بر جهودان حرام است، گفت: وَ عَلَی الَّذِینَ هادُوا حَرَّمْنا بریشان حرام کردیم، کُلَّ ذِی ظُفُرٍ یعنی کل ما لیس بمنفرج الاصابع، و لا بمشقوق الحافر، کالابل و النعامة الاوز و البط و ما اشبه ذلک. این قول ابن عباس است و سعید جبیر و مجاهد و قتاده و سدی، اما اهل معانی گفتند: یدخل فی ذلک جمیع انواع السباع و الکلاب و السنانیر و سائر ما یصطاد بظفره من الطیر. قال ثعلب: کل ما لم یصد فهو ذو ظفر و ذو مخلب ما صاد.

به غور آن نرسم گرچه رخش فکرت من ز سنگ چشمه برآرد به ضربت حافر

و قوله: أَکْدی‌ ای قطع العطاء، و اصله من قول العرب اکدی الحافر ای بلغ الکدیة و هی حجر صلب لا یعمل فیه المعول فیترک الحفر، فصار مثلا لکلّ من منع خیره و یقال للبخیل مکدّ.

یَقُولُونَ ای هؤلاء یقولون و هم قریش أَ إِنَّا لَمَرْدُودُونَ فِی الْحافِرَةِ أَ إِذا کُنَّا عِظاماً نَخِرَةً یعنی: اذا قیل لمنکری البعث: انّکم مبعوثون من بعد الموت یَقُولُونَ أَ إِنَّا لَمَرْدُودُونَ فِی الْحافِرَةِ أَ إِذا کُنَّا عِظاماً نَخِرَةً ای الی اوّل الحال و ابتداء الامر فنصیر احیاء بعد الموت کما کنّا قبل مماتنا تقول العرب: رجع فلان فی حافرته، ای رجع الی حیث جاء و الحافرة عندهم اسم لابتداء الشّی‌ء و اوّل الشّی‌ء.