شیار

مرد هشیار منم، کم خبر از عالم نیست وین کسی داند، کز عالم ما با خبر است

اگر یاران مجلس را نصیحت سخت می‌آید من از مستی نمیدانم، چه میگویند هشیاران؟

درین خانه نمی‌یابم جز او کس تو هشیاری درآ شاید ببینی

مستان تو به غارت عقلند و صبر و هوش در عشوهٔ تو مستان هشیار می‌کنی

یکی از راه‌های تشخیص خود هوشیاری در موجودات زنده تست آینه می‌باشد. در این تست آینه ای در مقابل موجود زنده قرار داده می‌شود، برای مثال سگ‌ها خود را در آینه تشخیص نمی‌دهند و حتی ممکن است برای سگ درون آینه واق واق کنند.

بپیش پردهٔ او مرد هشیار جهان افروز را بستود بسیار

ساقی چه سر گران به من زار گشته‌ای پیمانه‌ای بنوش که هشیار گشته‌ای

که بیش از این نبرد دل ز مردم هوشیار چرا که بحر غمت [را] نبوده پایابی

در جهانی که مست هشیار است هوشیاران مست آمده‌ایم

سطوح طرفی تقریباً صاف بوده دارای شیارهایی برای گذر رگ‌ها و عصب‌ها است.

مست رو بر در میخانه که مستان خراب نکنند از پی هشیار در میکده باز

یک اثر مرتبط در تاریخ شناخت حیوانات و در مطالعات هوشیاری مشاهده شده است، جایی که هر بار که در حیوانات یک ظرفیت قبلاً منحصراً انسانی تصور می‌شد (به عنوان مثال توانایی ساختن ابزار یا گذراندن آزمون آینه)، اهمیت کلی از این ظرفیت منسوخ شده‌است.[نیازمند منبع]

نیست بودیم از این نشاء چرا هست شدیم مست بودیم از این می ز چه هشیار شدیم