دوچرخه

دوچرخه (bicycle)
وسیلۀ نقلیه ای دارای دوچرخ و پدال. شامل بدنه ای فلزی است که روی دو چرخ بزرگ پره دار قرار می گیرد. دسته های فرمان در قسمت جلو است و بین دو چرخ جلو و عقب جایی برای نشستن دارد. دوچرخه با انرژی ماهیچه ای شخص حرکت می کند و بدون آلودگی است. برآورد می شود که بیش از ۸۰۰میلیون دوچرخه، حدود سه برابر اتومبیل ها، در جهان موجود باشد. چین، هند، دانمارک، و هلند بیشترین مصرف کنندگان دوچرخه اند. بیش از دَه درصد هزینه های راه سازی در هلند صرف احداث و حفظ جاده های مخصوص دوچرخه و محل های توقف آن می شود.تاریخچه. احتمالاً نخستین دوچرخه را بارونی آلمانی با نام کارل دو درایس دو ساوئربرون ساخته و در حدود ۱۸۱۸ در پاریس به نمایش گذاشته است. این دوچرخه نوعی روروئک بود که با فشار پا بر زمین حرکت می کرد. پیش از آن انواع دیگری از روروئک ساخته شده بود. آهنگری اسکاتلندی با نام کیرْک پاتریک مک میلان نخستین دوچرخه ای را که با رکاب زدن جلو می رفت در حدود ۱۸۳۹ طراحی کرد. احتمالاً چرخ ایمن شرکت روور، که در ۱۸۸۵ عرضه شد، شکل اولیۀ دوچرخۀ امروزی بوده است. این وسیله دارای زنجیر و چرخ دندانه دار محرکی روی چرخ عقب بود. چرخ های پره دار؛ بدنه های فلزی که جانشین چوب شده بودند؛ و لاستیک های بادی، اختراع دام پزشک اسکاتلندی، جان بوید دانلپ، در ۱۸۸۸؛ در اواخر قرن ۱۹ به دوچرخه اضافه شدند. ازجمله دوچرخه های آن زمان دوچرخه ای با چرخی بزرگ در جلو بود که دوچرخه را به حرکت درمی آورد.
فناوری. پیشرفت های فنی اخیر در جهت کاهش مقاومت باد در برابر قسمت جلو و نیروی تلاطمی بازدارنده صورت گرفته است. در مسابقات سرعت المپیک، بیشتر توان و انرژی دوچرخه سواران صرف مبارزه با مقاومت هوا می شود. نخستین ابداع مهم چرخ توپری بود که در ۱۸۷۸ ثبت شد، هرچند اولین بار در مسابقات ۱۹۸۴ به کار گرفته شد. پس از آن، دسته فرمان هایی ساخته شد که با استفاده از آن ها دوچرخه سوار می تواند دست ها و ساعدهای خود را به شکلی قرار دهد که جریان هوا از روی سینه منحرف شود. ساختار دوچرخه های مسابقه ای جدید یکپارچه است و در تولید آن ها فیبرکربن را دور قالب داخلی قرار داده و در کوره می پزند. کریس بوردمن، که از همۀ این ابداعات سود می برد، هنگام کسب مدال طلای المپیک ۱۹۹۲ بارسلون، رکورد سرعتی معادل۵۴.۴ کیلومتر در ساعت از خود به جای گذاشت. ساخت دوچرخه فقط به یک درصد انرژی و مواد اولیۀ لازم برای ساخت اتومبیل نیاز دارد.
دوچرخه های کوهستانی. لاستیک های این نوع دوچرخه پهن تر، بدنۀ آن مقاوم تر، و دنده های آن بیشتر از دوچرخه های معمولی است. این دوچرخه ها، که برای عبور از مناطق ناهموار طراحی شده اند، پس از دهۀ ۱۹۷۰ با استقبال گسترده ای روبه رو شدند. نخستین دوچرخه هایی که مختص کوهستان طراحی و تولید شده بودند، در ۱۹۷۹ برای فروش عرضه شدند. رشتۀ دوچرخه سواری کوهستانی در ۱۹۹۶ جزو ماده های المپیک شد و مسابقات قهرمانی آن نیز سالانه برگزار می شود. دوچرخه را اتباع انگلیسی به ایران آوردند. نخستین بار، در اواسط قرن ۱۳ق، دو نوجوانِ پانزده ـ شانزده سالۀ انگلیسی سوار بر دوچرخه در میدان مشق، قسمت شمال غربی میدان توپخانه، ظاهر شدند و جماعت ایرانی را مسحورِ خود و دوچرخه هایشان کردند. پذیرفتن دوچرخه نیز چونان یکی از مظاهر تمدن مدرن غربی با اکراه همراه بود. تهرانیان فی المجلس دوچرخه را «مرکبِ شیطان» و راکبِ آن را «بچه شیطان» نام نهادند. نخستین دوچرخه فروشی تهران در ابتدای خیابان منوچهری، مقابل سفارت انگلیس، دایر شد. کمپانی های هرکولس، رالی، بی.اس.آ و بیرمنگام نخستین کمپانی هایی بودند که دوچرخه های ساختۀ خود را به بازار ایران عرضه کردند. در ابتدا دوچرخه وسیله ای تفریحی بود، اما رفته رفته به وسیله ای مفید در ایاب و ذهابِ درون شهری بدل شد. دکان داران و دوره گردان نخستین قشری بودند که از دوچرخه چونان وسیلۀ ایاب و ذهاب و کسب، بهره بردند. با گسترش فرهنگ دوچرخه سواری، ایجاد اماکنی برای تعمیر دوچرخه، با نام دوچرخه سازی، ضرورت یافت. نخستین دوچرخه سازی تهران را فردی ارمنی به نام ادیک در خیابان منوچهری دایر کرد. او دومین و سومین دوچرخه سازی را نیز در خیابان فردوسی و ناصرخسرو تأسیس کرد.