خلم

همان کز سگی زاهدی دیدمی همی بینم از خواجه خلم و خدو

نظر اول بر گرفته از کتاب راهنمای خراسان صفحه ۱۵۰ است بدین مضمون که مردم اخلمد معتقدند که در حمله اعراب به خراسان، مردم هر گاه مورد حمله سپاهیان قرار می‌گرفتند به این دره پناه می‌آوردند و چون هنگام خطر همواره یکدیگر را ندا می‌کردند که “احمد خالد آمد، احمد خالد آمد!” که کلمه آمد در زبان مشهدی به صورت اَمَد تلفظ می شود. این دره رفته رفته به اخلمد مشهور شد. و احمد خالد سردار عرب در جنگ‌های این محل بوده‌است.

ز دهقانی که چشم تربیت دارم چه حالست این که نخلم را فکند از پای تا رفتم ثمر بندم

قدامت ولایت سمنگان و شناسایی تاریخ آن به دوره آروس بطلیموس مرتبط است. او که یکی از فرماندهان اسکندر بود، مقر فرمانروایی‌اش در شهر سمنگان قرار داشت. سمنگان در ساحل رودخانه خلم، که جنوب شرقی زری‌اسپه می‌شود، موقعیت داشت. پسان‌تر این دژ توسط ایوکراتید، پادشاه یونانی بلخ وسعت یافت. ویرانه‌های یافت شده در اینجا از تاریخ کهن ولایت سمنگان خبر می‌دهد. پس از بنیانگذاری، این شهر به‌نام ادریسی معروف گردید و وسعت آن به بزرگی شهر خلم بود.

اخلمد سفلی، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان چناران در استان خراسان رضوی ایران است.

خلم بهتر از چنین حلم ای خدا که کند از نور ایمانم جدا

اسدالله شریفی (زاده ۱۹۶۵ یا ۱۹۷۰ ولسوالی خلم بلخ) سیاستمدار افغانستان و نماینده مردم بلخ در دوره شانزدهم مجلس نمایندگان می‌باشد. ایشان در مجلس شانزدهم نمایندگان افغانستان عضو کمیسیون امور عدلی و قضایی، اصلاحات اداری و مبارزه با فساد اداری می‌باشد.

هنوز نوبر نخلم نبوده میوه قدس که بود طوبی طبعم هنوز تازه‌نهال

آهکی بودن جنس کوه‌های اخلمد باعث پیدایش حفره‌های ژرف مدور در زیر این آبشار شده‌است.

رطب چینی که با نخلم ستیزد ز من جز خار هیچش برنخیزد

همیشه ریشهٔ نخلم ز گریه بود در آب سموم هجر فرو ریخت، برگ و بار مرا

چو دخلم از لبی دادی که پاک آمد ز بیدادی کی داند وسعت خرجم کجا گشته‌ست هر خرجم

این دره دارای دیواره‌های صخره‌ای با ارتفاع حدود ۳۰۰–۲۰۰ متر است که یکی از بزرگ‌ترین مناطق برای ورزش مفرح سنگنوردی در ایران است. از دیواره‌های معروف آن می‌توان دیواره سفید، الله اکبر، عقاب و … را نام برد. این دره دارای چندین آبشار است که ۴ تای آن‌ها دائمی و چندین آبشار فصلی دارد. آبشار اصلی اخلمد حدود ۴۰ متر ارتفاع دارد. این آبشار در ۲ کیلومتری روستای قدیمی جریان دارد.

در کتاب اخلومد، یا بهشت خراسان نوشته ابراهیم غفاری دو نظر متفاوت در مورد دلیل نامگذاری اخلمد یاد شده‌است.

بسیاری از آبشارهای ایران هم‌چون: اخلمد، افرینه، گنج‌نامه، نیاسر، شوشتر، بیشه، قره سو، سمیرم و تنگه واشی، قدمتی تاریخی داشته و از نظر جنبه‌های سیاحتی و اقتصادی مورد توجه پادشاهان و حاکمان وقت بوده و از بسیاری برای ساخت آسیاب‌های آبی کمک گرفته شده‌است.

دخلم تمام کن که مرا وجه خرج هست عمرم دراز ده که مرا برگ مرگ نیست

اخلمد علیا، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان چناران در استان خراسان رضوی ایران است.

بس است این به دنیا و دین حاصلم که در زمره بندگان داخلم

در منطقه شمال غربی شهر مشهد، در فاصله تقریبی ۸۵ کیلومتر با گذر از شهرستان چناران و حدود ۲۴ کیلومتر به سمت شمال، روستای اخلمد واقع شده است. این روستا در محیطی کوهستانی و طبیعتی زیبا و لذت‌بخش دارد و یکی از جاذبه های گردشگری مورد علاقه بسیاری از مسافران و طبیعتگردان است.

نخلم ز پا فتاده شادم که کرد فارغ از فکر نوبهار و اندیشهٔ خزانم