خلفای‌عباسی نام خاندانی یک سلسله از قوم عرب، که پس از خلفای‌اموی در آغاز جهانگیری اسلام تأسیس شدند. وجه تمایز خلفای عباسی با خلفای اموی در این است که امویان قاتل اهل‌بیت پیامبر بودند، ولی عباسیان محب اهل‌بیت بودند. بانی این سلسله سفّاح است و پس از او منصور عباسی، و پس از او پسرش مهدی عباسی و بعد از او پسر مهدی، هادی عباسی، و بعد از هادی، هارون‌الرشید، و بعد از او مامون بود. پایتخت ایشان بغداد و سیطره آنها تا سمرقند است.
جملاتی از کاربرد کلمه خلفای عباسی
پس از درگذشت سجاد و با آغاز دورانِ امامت باقر، کیسانیّه فرقهٔ مهمی به‌شمار می‌آمد که مهم‌ترین شاخه‌اش هاشمیّه بود که خود را از پیروان ابوهاشم، فرزند محمّدِ حَنَفیّه، معرفی می‌کردند. به‌نوشتهٔ لالانی، ابوهاشم چه در محضر باقر و چه در حضور سلیمان، خلیفهٔ اموی، ادعای امامت و رهبری کرده و مدتی تبعید و زندانی بوده‌است. هنگامی که در سال ۹۸ ه.ق بدون فرزند درگذشت، کیسانیه به فرقه‌های مختلفی تقسیم شد. یکی از این فرقه‌ها که به‌نام راوَندیّه مشهور شدند، معتقد بودند ابوهاشم، محمد بن علی بن عبدالله بن عباس را به جانشینی خود انتخاب کرد. این فرقه عموماً امامت را از طریق محمد بن علی عباسی و پسرش ابراهیم تا خلفای عباسی پیگیری می‌کند.
امارت اسماعیل همزمان با یک سال از خلافت معتمد عباسی، یازده سال از خلافت معتضد و پنج سال از خلافت مکتفی بالله، هفدهمین خلیفهٔ عباسی بود. اسماعیل با دستگاه خلافت رابطه خوبی داشت و برای جلب حمایت خلفای عباسی همیشه از آنان اطاعت می‌کرد. از آن سو خلافت از این که در دورترین نقاط شرقی خلافت کسانی در قدرت باشند که فرمانبردار خلیفه باشند و از مرزها دفاع کنند و به سرزمین کفار حمله کنند خیلی راضی بودند.
وی در کوفه و از پدر و مادری ایرانی به دنیا آمد. پدرش را در سن کم از دست داد و نزد خانواده‌ای عرب از قبیلهٔ تمیمی پرورش یافت. از جوانی به موسیقی علاقه پیدا کرد و ابتدا در موصل و سپس در ری آموزش موسیقی را پی گرفت. پس از دوره‌ای از سفرهای بسیار که به فراگیری موسیقی سپری شد، به دربار خلفای عباسی در بغداد راه یافت و دورهٔ جدیدی از زندگی را آغاز کرد که همراه با عزت و ثروت فراوان بود. او در دورهٔ سه خلیفهٔ عباسی (مهدی، هادی و هارون الرشید) در دربار جایگاه داشت و در نهایت نیز زمانی که در دربار هارون بود، در بغداد درگذشت.
این خانواده از مسیحیان حران بودند که به خدمت خلفای عباسی درآمدند. نیای بزرگ این خاندان قره نام داشت. پسرش ثابت بن قره (معروف به ثابت اول) پزشک معتضد (۲۱۰–۲۸۹ ه.ق / ۸۲۵–۹۰۱ م) بود. از او دو پسر به جای ماند، یکی ابراهیم (که شهرت علمی و فلسفی نداشت و دومی سنان. سنان بن ثابت پزشک راضی (۳۳۱ قمری/۹۴۲ میلادی) بود. از او دو پسر به نام ثابت و ابراهیم به جای ماند. ثابت بن سنان (معروف به ثابت دوم) رئیس بیمارستان عضدی بغداد (۲۹۵–۳۶۳ ه.ق/۹۰۷–۹۷۳ م) بود و ابراهیم بن سنان (معروف به ابراهیم دوم) رئیس هیئت ممتحنه پزشکان (۲۹۶–۳۳۶ ق. / ۹۰۸–۹۴۷ م) بود. از ابراهیم دوم نیز فرزندی به نام اسحاق شناخته شد که کار پدران خود را داشته‌است.
مستضی(نام کامل وی: أبو محمد الحسن بن یوسف المستضئ بأمر الله) از خلفای عباسی در بغداد بود که از سال ۱۱۷۰ تا ۱۱۸۰ میلادی فرمان راند.
ابوالقاسم یوسف بن یحیی بن علی، مانند برادرش احمد بن یحیی از ندیمان خلفای عباسی زمان خود بود. وی بر امور اداری و مالی بیمارستان سیده (که در آن زمان به همت سنان بن ثابت تأسیس شد) نظارت داشت و از او اشعاری نیز بر جا مانده‌است.
استان ارمنیه یکی از استان‌های ایران در دوره خلفای عباسی بود. این استان مابین استان آران، استان آذربایجان، استان جزیره و منطقهٔ گرجستان جای داشت. دریاچۀ وان در این استان قرار داشت.
جد وی (واضح) از طرف منصور عباسی به خلافت ارمنستان، آذربایجان و مصر را در اختیار داشته‌است که در سال ۱۶۹ ه.ق به دستور هادی یکی از خلفای عباسی به قتل می‌رسد.
از گذشته‌های دور از سلسلهٔ هان در چین گرفته تا خلفای عباسی و سلاطین عثمانی از اسب ترکمن در بخش‌های مختلف سپاه خود استفاده می‌کردند. بوسفالوس اسکندر و جهان پیمای ناپلئون، نمونه‌هایی از اسب‌های ترکمنی هستند که پای به فتوحات زیادی گذاشتند.
ابوالحسن علاءالدین علی بن هلال مشهور به ابن بواب (درگذشت ۱۰۲۲ یا ۱۰۳۱ م در بغداد) از معروفترین خوشنویسان در اوائل سده پنجم هجری/یازدهم میلادی در دوره خلفای عباسی و آل بویه است. او در خطوط مختلف به جا مانده از ابن مقله تصرفاتی کرد و قواعدی تازه در خوشنویسی به‌وجود آورد.