سکنج. [ س َ ن َ ] ( اِ ) سنگی باشد سیاه و سبک و بوی قیر کند و آن را از شام آورند از وادیی که آن وادی را درین زمان وادی جهنم خوانند. ( برهان ). سکنج. [ س ُ ک ُ ] ( اِ ) گندیدگی دهن و بوی دهان و به عربی بَخَر خوانند. ( غیاث ) ( برهان ) ( آنندراج ). || ( ص ) شخصی را نیز گویند که بوی دهان داشته باشد. ( برهان ) . سکنج. [ س ِ ک ُ ] ( اِ ) سرفه کردن و آواز بگلو آوردن. ( رشیدی ) ( برهان ) ( آنندراج ). || تراش که از تراشیدن است. ( برهان ) ( انجمن آرای ناصری ) ( رشیدی ). || گزیدن که از گزندگی باشد. ( برهان ) ( آنندراج ) ( رشیدی ).
معنی کلمه سکنج در فرهنگ معین
(سَ کَ یا س کُ ) (اِ. ) ۱ - سرفه . ۲ - خراش . ۳ - گزندگی . (س کُ ) [ = سه + کنج ] (ص . ) لب و دهانی که دارای سه کنج باشد، لب شکری .
معنی کلمه سکنج در فرهنگ عمید
دارای دهان بدبو یا لب شکافته شده: تشنه را دل نخواهد آب زلال / کوزه بگذشته بر دهان سکنج (سعدی: ۸۵ ). ۱. سرفه. ۲. خراش، تراش.
معنی کلمه سکنج در فرهنگ فارسی
گنده دهان، کسی که دهانش بوی بدبدهد، لب شکری ( صفت ) لب و دهانی که دارای سکنج باشد لب شکری : تشنه را دل نخواهد آب زلال کوزه بگذشت ( بگذشته ) بر دهان سکنج . ( گلستان ) توضیح فرهنگ نویسان این کلمه را به معنی گندگی دهن و بوی دهان گرفته اند مرحوم بهار در حاشیه نسخه لغت فرس اسدی خود نوشته اند : این لغت غیر از سکنج است که در گلستان سعدی آمده : چون روزه بر دهان سکنج ... و سکنج سعدی مرکب است از لفظ سه و کنج یعنی مرد یا زن لب شکری که لب زیرین او شکافته باشد و چنان دهانی مهوع بوده است و شاید گندگی دهن که فرهنگ نویسان در معنی سکنج نوشته اند استنباط اجمالی از اشعار سعدی باشد . ناگفته نماند که سلنج هم به همین معنی است . گندیدگی دهن و بوی دهان و بعربی نجر خوانند .
معنی کلمه سکنج در ویکی واژه
سه + کنج لب و دهانی که دارای سه کنج باشد، لب شک سرفه. خراش. گزندگی.
جملاتی از کاربرد کلمه سکنج
انگبین گر پای کم آرد ز خل آید آن اسکنجبین اندر خلل
بدان که این گفته‌اند مسهل آن است که قصد کند که مادت خشم بکند، اگر کسی مادت خشم نتواند کند باید که تسکین کند. چون خشم هیجان گرفت تسکین وی به سکنجبین باشد که از حلاوت علم و مرارت صبر ترکیب کند و علاج همه اخلاق معجون علم و عمل است. علم آن است که از آیات و اخبار که اندر غضب آمده است و اندر ثواب کسی که خشم فرو خورد اندیشه کند، چنان که روایت کرده‌ایم و با خود گوید که حق سبحانه و تعالی بر تو قادرتر از آن است که بر وی که مخالفت تو با خدای تعالی بیشتر است. چه ایمنی اگر خشم برانی که در روز قیامت خشم خود بر تو براند؟ و بدین تسکین کند و ثواب فرو خوردن خشم حاصل کند، چنان که رسول (ص)، پرستاری را به کاری فرستاد و دیر باز آمد. گفت، «اگر نه قصاص قیامت بودی تو را بزدمی».
و قومی دیگر مال بسیار از حلال و حرام جمع می کنند و در محافظت آن نهایت سعی به جا می آورند و غایت امساک در صرف آن دارند، بلکه گاه است در حقوق واجبه آن، از زکوه و خمس، تقصیر می نمایند اما در عبادتی که پای مال در میان نباشد از نماز و روزه و دعا و أوراد جد و جهد می کنند و غافل از اینکه صفت بخل، موجب هلاکت، و دفع آن واجب است و ایشان مثل کسی هستند که مار داخل جامه او شده باشد و مشرف بر هلاکت باشد و او در این حال مشغول پختن سکنجبین باشد از برای دفع صفرا، غافل از اینکه کسی را که مار بکشد چه احتیاج به سکنجبین دارد.
سرکه چون با عسل درآمیزد نام نیکش سکنجبین باشد
ز تیرش رخ مه سکنجیده شد ز تیغش دل چرخ انجیده شد
با آنکه این قصیده درین حال حادثه دلرا مفرح است و جگر را سکنجبین
قهر سرکه لطف هم‌چون انگبین کین دو باشد رکن هر اسکنجبین
یا مه صحاف امشب قصد یاری ساختم در دکانش رفتم و اسکنجه کاری ساختم
اما اختصاص بذکر «لااله‌الاالله» آن است که میفرماید «الیه یصعد الکم الطیب» و آن کلمه لااله‌الاالله است یعنی این کلمه را بحضرت عزت راه تواند بود که درین کلمه نفی و اثبات است و مرض نسیان را بشربت نفی و اثبات دفع توان کرد زیرا که نسیان مرکب است از نفی و اثبات نفی ذکر حق و اثبات ذکر اغیار پس شربت سکنجبین وار از سرکه نفی و شکر اثبات میباید تا ماده صفرای نسیان را قلع کند به لااله نفی ماسوای حق میکند و به الاالله اثبات حضرت عزت میکند تا چون برین مداومت و ملازمت نماید بتدریج تعلقات روح از ماسوای حق بمقراض لااله منقطع شود و جمال سلطان الاالله از پس تتق عزت متجلی گردد و بر حکم وعده «واذکرو نی اذکرکم» از لباس حرف و صوت مجرد شود و در تجلی نور عظمت الوهیت خاصیت «کل شی هالک الا وجهه» آشکار گردد ذکر روح با وجود روح در بحر ذاکری فاذکرونی مستهلک شود اذکرکم نیابت ذاکری روح کند ذکر بی‌شرکت اینجا دست دهد.