سجع

که سجع و قافیه گرچه لطیف و موزونند دو پرده اند جمال عروس معنا را

از دیگر مفاد ادعیه در این اثر، نقد اوضاع اجتماعی و سیاسی و همچنین شیوه ساخت شخصیت اسلامی در سطوح مختلف است. ویرایش‌های زیادی از صحیفه وجود دارد و بیش از بیست تفسیر بر آن نوشته‌اند. ترجمهٔ کاملِ صحیفه به زبان انگلیسی با مقدمه و شرحِ ویلیام چیتیک صورت گرفته است. ترجمهٔ فارسی آن به عصر صفویه برمی‌گردد. ادعیه این کتاب، با نثری مسجع ولی در عین حال ساده و شیوا بیان شده‌اند. در این دعاها، کلمات مهجور وجود ندارد. در برخی از ادعیه‌ها، از آیات قرآن اقتباس شده است و این اقتباس به گونه‌ای بوده است که ترکیب و بافت کلام را تحت‌الشعاع قرار ندهد.

سید محمدمهدی جعفری برای تعبیر از این کتاب از عبارت «نخستین ترجمه دقیق نهج‌البلاغه» استفاده کرده‌است. وی همچنین تسلط کامل شهیدی به دستور زبان‌های فارسی و عربی و اجتهادش در فقه را باعث تمایز این ترجمه با ترجمه‌های دیگر می‌داند. جلیل تجلیل نثر روان، موزون، کوتاه و آراسته به سجع را از ویژگی‌های این کتاب شمرده‌است. مهدی محقق نیز این کتاب را از با ارزش‌ترین کتاب‌های شهیدی مطرح کرده‌است.

صدای صفیر عنادل مکرر نوای نفیر بلابل مسجع

دارم بگردن و بزبان اندرون مقیم طوق هوا و سجع ثنای تو چون حمام

و ان سجع القمری صبحا اهمنی لفقد احبائی کصرخة ناعب

صنعت‌ و سجع‌ و قوافی‌ هست‌ نظم‌ و نیست شعر ای بسا ناظم که نظمش نیست الا حرف مفت

در مبادی حال خمار بود. به سبب تأثیر صحبت اهل اللّه توبه نمود. روی نیاز به درگاه ملایک پناه حضرت شمس الشموس امام طوس آورد. در آن آستان مجاورت اختیار کرد. گویند که چون محرم حرم حضرت امام همام گردید، قصیده‌ای در منقبت به سلک نظم کشید و کارگزاران سرکار امامت دار در فکر سجعی به جهت مهر مهر آثار که در نوشتجات و ارقام ضرور و در کار بود، بودند. شب یکی از اهل صفا و متولیّان روضهٔ رضا علیه التحیّة و الثنا در واقعه به خدمت حضرت فیض یاب شد. حضرت فرمودند که صباح به خارج شهر روید که پیادهٔ ژولیده‌ای با سر و پای برهنه می‌آید و قصیده‌ای در مدح ما گفته که مطلع آن به جهت سجع مبارک مناسب است. علی الصباح حسب الامر به استقبال رفته، بابا را دیدند و شناختند و به عنایت بی غایت حضرت نواختند. داخل شهر شده، مطلع قصیدهٔ او را سجع مهر مبارک کردند وآن این است:

رشته‌کوه البرز باعث شده که نواحی طبرستان و گیلان نسبت به فلات ایران، هم از نظر آب و هوایی متفاوت باشند و هم مانعی در برابر نفوذ نیروهای نظامی خارجی به نواحی شمال آن به وجود آید. اینچنین بود که نواحی مذکور چند قرن پس از حمله اعراب به ایران، همچنان مقاومت می‌کردند. برج قابوس در قرن یازدهم میلادی، زمانی که مردم این سرزمین رفته‌رفته از آیین مزدیسنا به اسلام می‌گرویدند، ساخته شده‌است. همان‌طور که از کتیبهٔ برج که به نثر سجع نوشته شده پیداست، قابوس بن وشمگیر (چهارمین امیر زیاریان) پیش از مرگ خود دستور احداث این بنا را داده‌است.

سلام کالحان العنادل سحرة یحاد بها سجع الحمام المغرد

منم قصاب کلب آستان حیدر صفدر اگر خواهی بدانی نامم از سجع نگین بشنو

در اسحار افغان او بهر تو به از سجع بلبل باشجار بر