درکات

از دل هندوان رمیده حیات ترک ترکان شمرده در درکات

ای به حکمت زمدرکات حواس علم معقول را نهاده اساس

عاقبت الامر ترک خویش گرفتیم وز درکات مشابهت برهیدیم

مرا خبر کن از دری از آن درهای دوزخ که چونست و عذاب آن چه مایه است؟ گفت ای فاطمه چه پرسی آنچ طاقت شنیدن آن نداری! و وهم و فهم هیچکس بدان نرسد، امّا آنچ آسانترست و حوصله تو بر تابد بدانک: در هر دری از آن درهای دوزخ یعنی در هر درکی از آن درکات دوزخ هفتاد هزار وادیست، در هر وادیی هفتاد هزار شارستان، در هر شارستانی هفتاد هزار سرای، در هر سرایی هفتاد هزار خانه، در هر خانه‌ای هفتاد هزار صندوق، در هر صندوقی هفتاد هزار گونه عذاب. فاطمه چون این بشنید بیفتاد و بی هوش شد، چون بهوش باز آمد همی‌گفت: الویل، الویل لمن دخل النّار.

ور ز سفه داغ قصورش کشی در درکات شر و شورش کشی

در محل تماس گوی سر دستگاه با پنجهٔ جوش، تغییر شکل پلاستیک رخ می‌دهد. این کار باعث چگال تر شدن پنجهٔ جوش می‌شود. رد حرکت دستگاه به صورت یک پهن شدگی به عمق ۰٫۲ تا ۰٫۳۵ میلیمتر در مرز جوش قابل مشاهده خواهد بود. پس از انجام عملیات بهبود، آندرکات در محل جوش رفع خواهد شد و نباید قابل تشخیص باشد.

اما در اصطلاح اهل سلوک مکاشفات اطلاق بر معانیی کنند که مدرکات پنجگانه باطنی ادراک کند نه بر آنچ حواس پنجگانه ظاهری ادراک کند یا قوای بشری که تبع حواس است.

زان چشیدی عواید درجات زین کشیدی شداید درکات

چون سفها خویش را بی‌سبب افکنده‌ام از غرفات جنان در درکات سقر

حقیقت- چون هر یک از قوای مذکوره به قوت مجموع موصوف گردند مجموع مدرکات هر یکی را حاصل شود، و چشم که الطف واشرف آلات ادراک است به غایت ونهایت کمال ادراک خویش رسد، و وجود به کلیت با جملۀ مراتب کمال بر او ظاهر شود، معرفت و کشف که حصه بصیرت است به رویت مسما گردد: وجوه یومئذ ناضرة الی ربها ناظرة.

ما به فروسِ ملاقات رسیدیم و حسود تا به جاوید بماناد ولی در درکات

در دوره جدید جان لاک در کتابش همهٔ معلومات را ناشی از تجربهٔ حسی می‌شمرد. بدنبال وی دیوید هیوم انگلیسی سعی کرد تا رابطه مغاهیم و مدرکات حسی را نشان دهد. همچنین فیلسوف فرانسوی کندیاک در کتابی بنام «طرح نامهٔ احساسات»، به این مطلب تصریح کرد که منشأ مفاهیم کلی جز صرف حس ظاهر نیست.