خمریه
معنی کلمه خمریه در فرهنگ عمید
معنی کلمه خمریه در دانشنامه عمومی
بهترین باده سرایی ها در ادبیات فارسی از قرن سوم هجری تا قرن پنجم سروده شده اند.
خمریات عرب مادر خمریات در ادبیات فارسی شناخته می شود. اما احترام رضایی این موضوع را مردود می شمارد و می نویسد خمریات عرب بیشتر بر پایه قصیده اند اما در ادبیات فارسی با وجود انکه شکل غالب قصیده است اما در دیگر گونه ها مانند مسمط، ترجیع بند، ترکیب بند، قطعه نیز وجود دارد و محتوای خمریات عرب بیشتر به مفاخره برای نوشیدن شراب می پردازد و در دوره های متاخر آن مانند اخطل به کهنه کردن شراب نیز اشاراتی می شود اما محتوای خمریات در ادبیات فارسی بسیار غنی تر معمولاً به شکل داستان و نه توصیف و نمادین تر ( مانند قصیده مادر می رودکی ) هستند به گونه ای که بعدها به ساقی نامه ها تکامل پیدا می کند. به نظر رضایی «هر جا باده ای بوده و شاعری، شعر خمری نیز وجود داشته است. »
بیشتر باده سرایی ها به قالب قصیده است برای نمونه قصیده مادر می از رودکی که شروع آن چنین است:
در قالب رباعی ( از رودکی ) :
در قالب مسمط مسدس از منوچهری:
در ترکیب بند از لامعی گرگانی:
در قطعه از انوری
از میان شاعران خمریه سرا منوچهری و رودکی از بزرگان محسوب می شوند اما با این حال از شاعران زیر نیز خمریه هایی وجود دارد:
• ابوسلیک گرگانی از اولین خمریه سراها* :
• بشار مرغزی
• فرخی سیستانی
• زینبی علوی
• لامعی گرگانی
• ازرقی هروی
• قطران تبریزی
• ابوالفرج رونی
• مسعود سعد سلمان
• انوری
• خاقانی
ساقی نامه ها متاخر از خمریات هستند و دهخدا معتقد است که ساقی نامه ها با خمریات رابطه ای دارند اما محمد ترابی هرگونه ارتباط را رد می کند. خمریات فارسی معمولاً در قالب قصیده هستند در صورتی که ساقی نامه ها به قالب مثنوی و وزن بحر متقارب اند و یک ساقی نامه به قالب قصیده یافت نشده است. از لحاظ محتوی در هر دو درخواست و طلب عیش و شادی می شود اما در ساقی نامه ها این موضوعات بیشتر نمادین هستند. به حدی که نظامی از ساقی نامه سرایان معروف می سراید که تاکنون لب به شراب نزده است اما در باده سرایی این چنین نیست:
معنی کلمه خمریه در دانشنامه آزاد فارسی
شعری در وصف می و باده و می گساری. در خمریّات، چه بسا از ساقی و رز و ساغر و هم آنچه به می گساری مربوط است سخن رود. تا آن جا که می دانیم کهن ترین خمریۀ فارسی قصیدۀ «مادرِ می را بکرد باید قربان/ بچۀ او را گرفت و کرد به زندان» اثر رودکی است. از شعر سبک خراسانی، به سبب شادخواری و شادمانیِ شعرهای آن سبک، خمریات بسیاری دردست است. خمریه سرایی در دوران پس از سبک خراسانی نیز ادامه یافت و «ساقی نامۀ» حافظ نمونه ای از آن است. در شعر معاصر نیز خمریه سرایی ادامه یافت و شاید بتوان ما بودگان اثر اسماعیل خویی را نمونه ای از آن برشمرد.
معنی کلمه خمریه در دانشنامه اسلامی
مرادف های متداول خمر در فارسی ، باده ، می ، شراب ، مُل ، صهبا، و نبید (نبیذ) است .بیش از صد معادل عربی برای باده وجود دارد که معدودی از آن ها، مانند راح و رحیق ، در اشعار فارسی نیز به کار رفته است .
پیشینه
از نخستین مراحل ظهور و تکوین شعر فارسی در سده های آغازین اسلامی ، خمریه یکی از مهم ترین موضوعات فارسی سرایان بوده است .گرایش به خمریه سرایی ، پس از اسلام ، امری خلق السّاعه و بی پیشینه نبوده است .مجاورت جغرافیایی و داد و ستد فرهنگی میان ایران و جهان عرب ، به ویژه پس از ورود اسلام به ایران ، سبب تأثیرپذیری شعر فارسی از ادب عرب شده است ، به ویژه از حیث قالب ها، پاره ای ویژگی های صوری و بعضی مضامین خمری ، نه اصل پیوند شعر و شراب .
آشنایی ایرانیان با تاک و می
شواهد فراوانی بیانگر این است که ایرانیان از روزگار بسیار کهن با تاک آشنا بوده و میگساری در میان آنان رواج داشته است .مثلاً، منوچهری در قصیده ای ، می را دختر جمشید خوانده که هفتصد هشتصد سال در خانه گبرکان محبوس بوده است . اشارات متعدد شاهنامه ، از اهمیت می در شادی ها و جشن های ایرانیان عهد باستان حکایت می کند. از آغاز ظهور شعر فارسی ، خمریه و خمریه سرایی در کنار وصف معشوق ، یکی از درون مایه های اصلی شعر فارسی و دارای گذاشته ای کهن بوده است .اینکه در یکی از مسمط های منوچهری از زردشت به رزبان پیام می رسد که دخترکان تاک را «دگرباره بباید کشت » و اینکه در سیرالملوک نظام الملک و قابوس نامۀ عنصرالمعالی و راحة الصدور راوندی فصلی به آداب مجلس شراب و شرایط و سود و زیان شراب اختصاص دارد، نشان می دهد که خمریه سرایان سده های آغازین شعر فارسی ، از قرن ها می سازی و میگساری در تاریخ ایران آگاهی گسترده ای داشته و بیش تر اصطلاحات و صور خیال خود را بر پایۀ آن پیشینه ساخته اند.به سبب نفوذ زبان و ادب عربی در ایران ، خمریه سرایی عرب نیز در کار شاعران ایرانی تأثیر گذاشته است .
آغاز خمریه سرایی در زبان فارسی
...
معنی کلمه خمریه در ویکی واژه
جملاتی از کاربرد کلمه خمریه
و هُوَ الشیّخ الموحّد عمربن حسن بن علی بن رشید الحمویّ الاندلسی المغربی ثم المصری. از قبیلهٔ بنی سعد. پدرش از اندلس بوده، در مصر نشو و نما نموده چون جناب شیخ در علم فرایض علم کمال افراشته بناء علیه به ابن الفارض شهرت داشته. تربیت از سلطان حسین اخلاطی مصری یافته و در راه ارادت او شتافته، بسیاری از علما و عرفا وی را تمجید کرده و برخی از جهلا به وی نسبت الحاد داده. دیوان حکمت بنیانش مشتمل بر معارف روحانیه و منطوی بر حقایق ایمانیه. یکی از قصاید آن قصیدهٔ وحیدهٔ خمریهٔ میمیه است و دیگری قصیدهٔ تائیه که قریب به هفتصد و پنجاه بیت می‌شود وبسیاری از حکما و فضلاء بر آن شروح نوشته‌اند، بلکه بیشتر در شرح آن عاجز گشته‌‌اند. جناب سید عارف میرسید علی همدانی هم شرحی موسوم به مشارب الاذواق بدان نگاشته‌اند. غرض، از اکابر محققین موحد و از اماجد عارفین مجرد بوده است و نود سال عمر نموده است. وفاتش در سنهٔ ۶۳۲ از اشعار اوست: