ساقی نامه

معنی کلمه ساقی نامه در لغت نامه دهخدا

ساقی نامه. [ م َ / م ِ ] ( اِ مرکب ) نوعی شعر مثنوی در بحر متقارب که در آن شاعرخطاب به ساقی کند و مضامینی در یاد مرگ و بیان بی ثباتی حیات دنیوی و پند و اندرز و حکمت و غیره آورد. با اینکه این نوع شعر را بعلت ذکر باده و جام با سایراشعار خمریه مناسبتی است اما دو شرط اینکه مثنوی باشد و در بحر متقارب گفته آید آن را نوع خاصی در میان اشعار فارسی قرار میدهد و نیز روح خاص فلسفی و اخلاقی و عرفانی این نوع منظومه ها با مضامین عادی سایر خمریات تفاوتی آشکار دارد. ملا عبدالنبی فخر الزمانی قزوینی متوفی در 1037 هَ. ق. تذکره ای بنام میخانه تألیف کرده و در آن شرح حال 46 تن از شاعران ساقی نامه سرای و متن ساقی نامه های آنان را آورده است. وی نظامی گنجوی را گوینده نخستین منظومه از این نوع ، و امیرخسرو دهلوی را دومین تن میشمارد. ولی ناگفته نباید گذاشت که ساقی نامه های این دو شاعر منظومه های مستقلی نیست و ابیات متفرقی است که در ضمن خمسه آنان آمده است. سلمان ساوجی متوفی در 778 هَ. ق. و بعد از وی حافظ نخستین کسانی هستند که منظومه مستقلی از این نوع سروده اند. بعد از حافظ ساقی نامه از انواع متداول شعر فارسی گردید و شاعران بسیار مثنویهای مستقل عرفانی سروده اند که در آنها اصطلاحات خمری را بمعانی خاص عرفانی بکار برده اند در کتاب «الذریعه » از 125 ساقی نامه یاد شده که بعضی از آنها نیز بصورت ترجیعبند یا ترکیب بند است. رجوع به شعر و ادب فارسی ، زین العابدین مؤتمن صص 151 - 156 و الذریعه ج 10 صص 102 - 119 و مقاله علینقی منزوی نشریه کتابخانه مرکزی دانشگاه شماره 1 شود. || نوعی آواز که ساقی نامه ها را بدان آهنگ خوانند.

معنی کلمه ساقی نامه در فرهنگ معین

(مِ ) [ ع - فا. ] (اِ مر. ) نوعی مثنوی در بحر متقارب که در آن شاعر ساقی را مخاطب قرار می دهد و به بی ثباتی و ناپایداری این جهان اشاره می کند.

معنی کلمه ساقی نامه در فرهنگ عمید

۱. (ادبی ) نوعی شعر مثنوی در بحر متقارب که شاعر خطاب به ساقی ابیاتی در طلب باده و ذکر ناپایداری زندگانی و غنیمت دانستن باقی عمر بگوید.
۲. (موسیقی ) گوشه ای در دستگاه ماهور و آواز اصفهان.

معنی کلمه ساقی نامه در فرهنگ فارسی

۱ - نوع مثنوی در بحر متقارب که در آن شاعر خطاب به ساقی کند و مطالبی مبنی بر یاد مرگ و بی ثباتی جهان و پند و اندرز و ترغیب او به ساقیگری آورد . ۲ - قطعه ایست ضربی در ماهور که در ضرب سنگین است . ( خالقی موسیقی ایران پیام نوین ۷ : ۵ ص ۲۹ ) .

معنی کلمه ساقی نامه در دانشنامه آزاد فارسی

اثری عرفانی به نظم فارسی، سرودۀ عمرانی شاعر یهودی ایرانی. وی این منظومه را متأثر از حافظ و سعدی در ۱۹۰ بیت سروده است. تاریخ سرایش آن روشن نیست.

معنی کلمه ساقی نامه در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] ساقی نامه و مغنی نامه شعری است که معمولا در قالب مثنوی، بر وزن فعولن فعولن فعولن فعول یا فعولن فعولن فعولن فعل سروده می شود. به این وزن، بحر متقارب می گویند.
ساقی نامه و مغنی نامه شعری است که معمولا در قالب مثنوی، بر وزن فعولن فعولن فعولن فعول یا فعولن فعولن فعولن فعل سروده می شود. به این وزن، بحر متقارب می گویند. در این نوع شعر، شاعر ساقی را به دادن شراب و مغنی (مطرب و نوازنده) را به نواختن آهنگ و سردادن سرود دعوت می کند.
خمریه
در اصل ساقی نامه مولود خمریه است؛ که از یادگارهای دوره ی آغازین شعر فارسی است. برخی محققین منشا آن را عربی می دانند؛ زیرا خمریه از شعر عرب وارد فارسی شده است. که نمونه های زیبای آن را در شعر "رودکی" و "منوچهری" می توان دید. خمریه به وصف می و نحوه ی تهیه و مصرف آن می پردازد. بعدها که شعر فارسی به عرفان روی آورد، ساقی نامه نیز در خدمت عرفان قرار گرفت و ظرفی شد برای مفاهیم بلند عرفانی و حقایق عظیم هستی.
پیشینه ساقی نامه
...

معنی کلمه ساقی نامه در ویکی واژه

نوعی مثنوی در بحر متقارب که در آن شاعر ساقی را مخاطب قرار می‌دهد و به بی ثباتی و ناپایداری این جهان اشاره می‌کند.

جملاتی از کاربرد کلمه ساقی نامه

آهی ترشیزی با تخلص آهی جغتایی یکی از شاعران سدهٔ ۱۰ شمسی ایران بود. نام اصلی او سلطان قلی بیگ بود. وی از اهالی ترشیز در ناحیه خراسان بود. آهی در شعر ابتدا به نرگسی و سپس به آهی تخلص می‌کرد. اشعار وی بیشتر غزل و حاوی مضامین عاشقانه است. «دیوان غزل‌ها» و «ساقی نامه» دو کتاب شعر وی هستند که از آن‌ها نامی باقی مانده‌است. آهی در سال ۹۲۷ هـ. ق در تبریز درگذشت اما از مکان دفن وی اطلاعی در دست نیست آهی از شعرای دربار شاه غریب میرزا، پسر سلطان حسین بایقرا بوده‌است.
در قرن ۱۷ یحیی افندی و نفعی اهل ارزروم معروفترین شعرا هستندنشاطی هم از استادان بلامنازع ادبیات ترک است که غیر از اشعار زیبا و شهرانگیزهای خود کتابی در قواعد فارسی دارد. نائلی و فهیم و نابی (شاعر بزرگ و توانممند ترک زبان) و عطایی از بزرگترین شعرای ترک در سدهٔ ۱۷ هستند. ریاضی هم اشعار و تألیفاتی در این دوره انجام داد. فایزی (روضه الاشعار و ساقی نامه) و سیدمحمدرضا (تذکره الشعرا) ویسی (خواب نامه و شهادت نامه) را د راین عهد نوشته‌است[نیازمند منبع]. در این دوره د رایران استرآبادی فرهنگ نامهٔ ترکی-فارسی سنگلاخ را نوشت.