آرتساخ
معنی کلمه آرتساخ در دانشنامه عمومی

آرتساخ

معنی کلمه آرتساخ در دانشنامه عمومی

آرتساخ (استان تاریخی). آرتْساخ ( به ارمنی: Արցախ ) نام دهمین استان ارمنستان بزرگ بود. تاریخ نگاران و جغرافی دانان نامداری همچون پلینیوس ( کتاب تاریخ طبیعی ) ، بطلمیوس ( کتاب جغرافیا ) ، پلوتارک ( کتاب بیوگرافی تطبیقی ) و دیون کاسیوس ( کتاب دانسته های نویسندگان یونان باستان و لاتین دربارهٔ سکوتیا و قفقاز ) همگی در آثار خود تأکید داشته اند که رود کورا مرز میان ارمنستان و آلبانیای قفقاز ( آران یعنی سرزمینی که امروزه جمهوری آذربایجان نامیده می شود ) بوده است و آرتساخ ( قره باغ ) در سمتی از این رود قرار دارد که جزئی از ارمنستان بوده است. در ارمنستان سده های میانه آرتساخ را «سیونیک کوچک» و تْساودِک نیز می نامیدند. منطقه ای که در طی یک سدهٔ اخیر به نام منطقه ی خودمختار قره باغ کوهستانی، یا امروز جمهوری قره باغ کوهستانی یا جمهوری آرتساخ معروف است در واقع شامل بخش هایی از استان های آرتساخ، سیونیک و اوتیک است و بخش بزرگی از آن در استان آرتساخ واقع می باشد.
نام آرتساخ در سنگ نبشته های اورارتو ( دوران پادشاهی آیرارات، اوشاکان کنونی ) به صورت های آرداخونی یا اوردخینی و اوردخه قید شده است که نام آرتساخ از آن مأخوذ است و سرزمینی به این نام در هزارهٔ اول پیش از میلاد جزو پادشاهی آیرارات و سپس یرواندیان ( دودمان اروندی ) قرار داشت. استرابون در ( کتاب جغرافیای ) خود قسمت سمت راست رود کورا ( محل کنونی قره باغ ) را با نام ارخیستینا ( Orkhistene ) به عنوان یک استان هایک بزرگ ( ارمنستان بزرگ ) - ( ارمنستان = هایاستان ) دانسته که به خاطر سوارکارانش شهرت داشته است.
این منطقه از سدهٔ ۱۳ میلادی با نام خاچن شهرت داشت و از سدهٔ ۱۸ میلادی نیز نام ارمنستان کوچک و به همراه استان اوتیک نام سرزمین دور ارمنی برای آرتساخ به کار می رفته است. نام ( قره باغ ) برای نخستین بار در سدهٔ ۱۴ میلادی براساس نام گذاری پارسی برای این منطقه به کار رفت. در واقع دشت های این منطقه با نام باغ سفید و بخش کوهستانی آن با نام باغ سیاه نامیده می شد که بعدها در نزد ترک زبانان به قره باغ باغ سیاه تغییر یافت.
درباره ی معنی این نام نظرات متعددی وجود:
• نام قره باغ را ارمنیان نخستین بار توسط تُوْما یا توماس مِتسوپتسی به کار برده اند.
• مفهوم این نام را نخستین بار هوانیسیک زارتسی در سدهٔ ۱۶–۱۷ میلادی به صورت «باغ سیاه» بیان کرد.
• قره باغ ترجمهٔ لغوی آرتساخ است که آر ( سوخته ) + تساخ ( جنگل، درخت ) یعنی جنگل سوخته یا سیاه می باشد.
• آرتساخ به معنی«  سرزمین جنگی خدای آر  »
معنی کلمه آرتساخ در ویکی واژه
جملاتی از کاربرد کلمه آرتساخ

معنی کلمه آرتساخ در ویکی واژه

نام منطقه قره باغ به ارمنی. در فارسی نیز بین طیف سیاسی خاصی کاربرد دارد.

جملاتی از کاربرد کلمه آرتساخ

آرتور مکرتچیان (ارمنی: Արթուր Մկրտչյան؛ ۱۶ فوریهٔ ۱۹۵۹ – ۱۴ آوریل ۱۹۹۲) سیاست‌مدار اهل جمهوری آرتساخ از ژانویه تا آوریل ۱۹۹۲ نخستین رئیس شورای عالی جمهوری آرتساخ بود. وی در روز ۱۴ آوریل ۱۹۹۲ به ضرب گلوله کشته شد.
آرتسواشن (به ارمنی: Արծվաշեն) یک منطقهٔ مسکونی در جمهوری آرتساخ است که در استان کاشاتاق واقع شده‌است.
آنوشاوان دانیلیان (ارمنی: Անուշավան Դանիելյան؛ زادهٔ ۱۶ فوریهٔ ۱۹۵۹ در بولنیسی) سیاستمدار اهل جمهوری آرتساخ که از ۳۰ ژوئن ۱۹۹۹ تا ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۷ میلادی سمت نخست‌وزیر جمهوری قره‌باغ را برعهده داشت.
زبان ارمنی (ارمنی: Հայերեն; هایِرِن) یکی از زبان‌های هندواروپایی است که در منطقهٔ قفقاز و به‌ویژه در کشور ارمنستان و آرتساخ و سایر کشورهای دیگر که ارمنیان به عنوان جماعت ارمنیان پراکنده شناخته می‌شوند به آن صحبت می‌کنند.
آرواکان (ارمنی: Արվական) یک منطقهٔ مسکونی در جمهوری آرتساخ است که در استان کاشاتاق واقع شده‌است.
منطقه‌ای که در طی یک سده اخیر به نام منطقه خودمختار قره باغ کوهستانی، یا امروز جمهوری قره باغ کوهستانی یا جمهوری آرتساخ معروف است در واقع شامل بخش‌هایی از استان‌های آرتساخ، سیونیک و اوتیک است و بخش بزرگی از آن در استان آرتساخ واقع می‌باشد.
پایهٔ اصلی صنعت آرتساخ/قره‌باغ کوهستانی در دوران شوروی گذاشته شد که صنعت برق، صنایع سبک، مصالح و محصولات برقی است. در منطقه سه نیروگاه برق‌آبی بنیانگذاری شد. در دههٔ ۱۹۷۰ کارخانهٔ محصولات الکتریکی در استپاناکرت بنا شد. ابریشم منطقه از دیرباز معروف بود و مواد اولیهٔ کارخانه سایر جاها از اینجا تأمین می‌گردید.
دفتر مرکزی آرتساخ ایر در استپاناکرت واقع شده‌است و قطب این شرکت هواپیمایی در فرودگاه استپاناکرت قرار دارد و به فرودگاه بین‌المللی زوارتنوتس، پرواز مستقیم انجام می‌دهد.
«با توجه به درخواست مردم آرتساخ از شورای مرکزی آذربایجان شوروی و ارمنستان تقاضا می‌شود با درک احساسات عمیق و حقوق پایمال شدهٔ مردم در طی سالیان گذشته جدایی از کشور آذربایجان شوروی و الحاق مجدد به کشور مادری، ارمنستان، تحقق بخشیده شود».
استان هادروت قبل از مناقشه قره‌باغ در سال ۱۳۹۹ در تقسیمات جمهوری آرتساخ ۱٬۸۷۶٫۸۰ کیلومتر مربع مساحت و در سال ۲۰۱۳ میلادی ۱۳۱۶۳ نفر جمعیت داشت. هادروت قبل از جنگ اول قره باغ ۶۷۹ کیلومتر مربع مساحت داست.