ادیب

فخرالدین ابوحامد عبدالحمید بن ابی‌الحدید (به عربی: عبد الحمید بن هبة الله بن محمد بن الحسین بن أبی الحدید أبو حامد عز الدین معتزلی) نامدار به ابن ابی‌الحدید، ادیب، متکلم، مورخ، شاعر و فقیه شافعی و اصولی معتزلی و از علمای سدهٔ هفتم ه‍. ق.

چون طعنهٔ رقیبان در هجر جانگدازی چون نکتهٔ ادیبان در وصل دلنشینی

زان حروفت شد خرد باریک‌ریس نسخ می‌کن ای ادیب خوش‌نویس

ادیب السلطنه بعد از مرارات موفق شد به جبران خسارات

ابوطیّب محمد بن حاتم مُصعَبی شناخته‌شده به ابوطیب مُصعَبی ادیب، سیاست‌مدار و شاعر تاجیک خراسان بزرگ بود.

ادیب دست بدارد ز دامنت روزی که خاک تیره کند سوده دامن کفنش

البَرْق الشّامی عنوان کتابی است از عمادالدین کاتب اصفهانی، نویسنده، مورخ و ادیب قرن ششم هجری. این کتاب از جمله تاریخ‌نگاری‌هایی است که رویدادیهای جنگ‌های صلیبی در زمان صلاح‌الدین ایوبی و چیرگی مسلمانان بر بیت‌المقدس را روایت کرده‌است. به عبارتی، تاریخ سیاسی عصر صلاح‌الدین، بین سال‌های ۵۶۲ تا ۵۸۹، در این کتاب تشریح شده‌است. یکی از منابع این کتاب، کتاب رسائل قاضی فاضل، نوشته‌شده توسط وزیر صلاح الدین ایوبی، است. اگرچه نگارش البرق الشامی در هفت جلد صورت گرفته، اما تنها جلد سوم و پنجم آن بر جای مانده و مابقی اثر مفقود شده‌است.

ابراهیم بن معصوم قزوینی (۱۶۵۵-۱۷۳۲) فقیه، ادیب و عارف بود. نام و نسب او «ابراهیم بن معصوم بن فصیح حسینی قزوینی» ذکر شده است؛ و با اصالتی تبریزی. بیش از ۱۵۰۰ نسخهٔ ارزشمند در کتابخانهٔ شخصی‌اش نگه می‌داشت که بر اغلب آن‌ها حاشیه نوشت یا دیدگاه خود را تتمهٔ آن‌ها پیوست.

ملک‌الشعرای بهار در قصیده‌ای که در پاسخ سؤال پرتو بیضایی آرانی (دربارهٔ کاشانی یا خراسانی بودن ملک‌الشعرا) سروده بوده‌است از ادیب بیضایی به نیکی یاد کرده و درجه شاعری وی را ستوده‌است.

ابراهیم بن محمد تاکُشتی با کُنیهٔ ابواسحاق و شهرتِ ظریفی (۱۶۵۸–۱۷۲۳م) صوفی، ادیب مغربی بود. از اهالی قبیلهٔ تاکشت در مغرب بود. در مصر پس از بازگشت از حج درگذشت. پیکرش را به زادگاهش بردند و دفن کردند. تحفة الحبیب اثر برجستهٔ اوست. حاشیه‌ها و تنبیهاتی نیز نگاشت.

با ادیب عشق خواندم سال‌ها درس جنون در سلوک عاشقی طفل دبستانم هنوز!

به نظم و نثر نشان داد هرکس آن آداب ادیب با هنر و ناصح و سخن دانست

اسماعیل یکانی(۱۲۶۶–۱۳۵۳) حقوق‌دان، فعال سیاسی و از مشروطه خواهان تبریز، روزنامه‌نگار، ادیب و شاعر و خوشنویس معاصر که ریاست دادگاه انتظامی قضات را در دوره دودمان پهلوی بر عهده داشت.

در تیرماه ۹۴۶ (ذی‌الحجه ۹۷۴) قاضی احمد قمی به زیارت عتبات عالیات در عراق عرب رفت و در همین سال سلطان سلیمان یکم عثمانی درگذشت. شاه تهماسب یکم تصمیم گرفت نامهٔ مفصلی برای تسلیت و تبریک به سلطان سلیم دوم بفرستد و گروهی از کارکنان و نویسندگان و شاعران را مأمور کرد که در تهیهٔ این نامه شرکت جویند. قاضی احمد و پدرش در میان ادیبانی بودند که در نوشتن این نامه شرکت داشتند و خود قاضی احمد در اینباره می‌گوید: «مؤلف این نسخه در خدمت والد خود - میرمنشی - در آن مجلس بود و چون در سرعت کتابت دستی تمام دارد، اکثر آن خدمت به او محول شد».

کفشدوز آمد به کف انبان، سگ از میدان گریخت کو بدانست آنچه او را در جوابست ای ادیب

تا، به ده علم معلم نشوی نه ادیبی نه اریبی نه لبیب

اکتای براهنی (متولد ۱۳۵۳)، نویسنده و کارگردان اهل ایران است. او فرزند ارشد رضا براهنی، شاعر و ادیب نام آشنای ایرانی است.

ادیبم بود عشق و عشق است حیدر کجا نکته گیرد بنظمم حسودی

دو مشفق اند ادیب و طبیب بر سر تو نگاه دار بعزت دل ادیب و طبیب

... او بعد از بازگشت به نابلس به یاسر عرفات، رهبر سازمان آزادیبخش فلسطین پیوست. او به عنوان یک فرد نیمه‌وقت، هوادار سیاستهای سازمان آزادیبخش فلسطین بود، اگر چه فعالیت خاصی نداشت.