اساطیر

«لِیَحْمِلُوا أَوْزارَهُمْ کامِلَةً یَوْمَ الْقِیامَةِ» این لام لام عاقبة گویند، ای مآل فعلهم هذا العذاب معنی آنست که اساطیر الاوّلین بآن گفتند تا بعاقبت و سرانجام بار گران خود همی‌بردارند بتمامی که از آن هیچ بتوبه و حسنات نکاهد، «وَ مِنْ أَوْزارِ الَّذِینَ یُضِلُّونَهُمْ» و بار ایشان نیز بردارند که پس رو بوده اند و ایشان را گمراه کردند بی آنک پس روان را از گناه چیزی وا کم کنند، آن گه گفت: «بِغَیْرِ عِلْمٍ» ای بتقلید من غیر استدلال، که سخن ایشان بنادانی پذیرفتند و بی حجّت طاعت ایشان داشتند و بباطل اتّباع ایشان کردند، و روا باشد که: «بِغَیْرِ عِلْمٍ» با مضلّان شود، ای یضلّونهم جهلا منهم بما کانوا یکسبون من الاثم.

غیر انّی عاجز عنه و قلبی ذو التهاب‌ فبسطت العذر عنّی فی اساطیر الکتاب‌

مقاتل حیّان گفت: هم الّذین اقسموا القرآن فقال بعضهم سحر و قال بعضهم کذب و قال بعضهم شعر و کهانة و قال بعضهم اساطیر الاوّلین فقسموه هذه الاقسام و عضوه اعضاء.

در این مجموعه، جستارها، سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها، نقدها و نوشته‌هایی از دکتر مهرداد بهار گردآمده که برخی از آن‌ها پیش از این در نشریات علمی و فرهنگی کشور منتشر شده‌است. این مطالب در سه بخش و یک پیوست تدوین شده‌است: بخش نخست با عنوان «جستارها» مشتمل بر هفت مقاله دربارهٔ اساطیر و تاریخ ایران باستان است. بخش دوم شامل «سخنرانی‌ها و مصاحبه‌ها» یی است دربارهٔ اسطوره و تاریخ. بخش سوم مجموعه‌ای از «نقدها و نظرها» ی وی دربارهٔ پاره‌ای از اسطوره‌های ایرانی‌است. بخش بعدی پیوستی است که شامل هفت مقاله‌است. کتاب با نمایه به پایان می‌رسد.

آسنا نام یکی از ده پسری است که توسط یک گرگ افسانه ای در اساطیر ترکی به دنیا آمد.

دع اساطیرا مسامیر الصماخ عشق کو عشق آن بود احسن قصص

از اصلی‌ترین نقوش متداول در فرش بافی ایران است که به صوررت‌های مختلف در متن دست‌بافته به کار می‌رود. این نماد در اساطیر به معنای جاودانگی، سرچشمه زندگی، جوانی و واقعیت است. در این میان درخت سرو کاربرد زیادی داشته‌است و علاوه بر اینکه در نقوش فرش به کار رفته در سایر دستبافته‌ها نیز استفاده شده‌است.

آسگارد قلمرو داستانی در کتابهای کمیک آمریکایی است که توسط مارول کمیکس منتشر شده‌است. این سرزمین براساس سرزمینی خیالی به همین نام از اساطیر اسکاندیناوی درست شده‌است. آسگارد، خانهٔ آسگاردی‌ها و دیگر موجودات اقتباسی از اساطیر نورس است. آسگارد برای اولین بار در سفرهای پر رمز و راز #83 (اکتبر ۱۹۶۲) توسط استن لی، لری لیبر و جک کربی خلق شده‌است. این مکان خانه ثور، لوکی و دیگر شخصیتهای آسگاردی مارول کامیکس است.

در میان اقوام قدیم ایرانی اشخاص دیگری نیز مانند هوشنگ، تهمورث، جمشید و مَتو (که نامش در منوچهر باقی است) در اصل نخستین انسان به‌شمار می‌رفته‌اند، اما اینان بعدها این مقام خود را از دست داده و در میان قهرمانان و شاهان اساطیری جای گرفته‌اند، چنان‌که کیومرث نیز در تاریخ حماسی ایران نخستین شاه روی زمین به‌شمار آمده و نقش «نخستین انسان» بودن او فراموش شده‌است.

بلی در گوش شاهان ره نیابد اساطیر و فسون مرد جاهل

پیمبر نیست لیکن نسخ کرده اساطیر همه دیوان حافظ

نه ز اخبار راستین است این بل اساطیر اولین است این

می‌توان گفت که در مجموع شخصیت‌های اساطیری و داستانی اوستایی و به‌طور کلی داستان‌های نقل شده در کتاب اوستا از ریشه هندوایرانی اند و به دوران بسیار کهن نیاکن مشترک هندی‌ها و ایرانی‌ها بازمی‌گردند و پس از جدایی این دو قوم از یکدیگر داستان‌ها و شخصیت‌های داستانی بومی نیز به این مجموعه افزوده شده‌است.

اگرچه پیکره‌های دارای سر حیوان در بازنمایی اساطیری مصری و گنوستیک معاصر میترائیسم رایج است. اما پیکرهٔ موازی دقیقی با لئونتوسفالین میترائیک یافت نشده است.

آن اساطیر اولین که گفت عاق حرف قرآن را بد آثار نفاق

مازندران در دنیای افسانه و اساطیری، چنان اصل و ریشه‌ای قوی دارد که فرع و شاخه هایش تا جهان واقعیت امتداد می‌یابد.

لَقَدْ وُعِدْنا هذا، ای هذا الذی یقوله محمد من البعث و القیامة و کذلک وعد آباؤنا من قبلنا فی الازمنة المتقدّمة ثمّ لم یبعثوا، إِنْ هذا إِلَّا أَساطِیرُ الْأَوَّلِینَ، الاساطیر الاحادیث التی لیست لها حقیقة.

مازندران به دلیل قرار گرفتن در میان جنگل‌های هیرکانی، رشته کوه‌های البرز و دریای خزر از قدمتی به درازای افسانه‌ها و اساطیر حماسی و عاشقانه کهنی برخوردار می‌باشد. اسطوره‌شناسی مازندرانی آنچنان اصل و ریشه ای قوی دارد که فرع و شاخه‌هایش تا جهان واقعیت امتداد می‌یابد.

داستان طوفان و چگونگی روی دادن آن در متون دینی زردشتی و داستان‌های اساطیر باستانی ایران نیز آمده‌ است. داستان طوفان در کتاب وندیداد اوستا چنین آمده‌ است: اهورامزدا به ییمه (جمشید) می‌گوید که طوفان زمستانی سختی در راه است و پس از آن سیلِ برفهای آب‌ شده.

«وَ قالَ الرَّسُولُ» الآیة... یعنی و یقول الرّسول فی ذلک الیوم: «یا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هذَا الْقُرْآنَ مَهْجُوراً» ای متروکا، فاعرضوا عنه و هجروه و لم یؤمنوا به و لم یعملوا بما فیه. و ان شئت جعلته من الهجر ای هجروا فی القرآن فقالوا هو کذب و سحر و اساطیر و مفتری.