امشاسپند

اردیبهشت یشت یا (اَرتَه وَهیشتَه و همچنین اَشَه وَهیشتَه) که امروزه آنرا را به همین گونه اردیبهشت نام دوم ماه از فصل بهار تلفظ میکنیم، نام یشت سوم در اوستا است که به ستایش اشه ‌وهیشته یا همان اردیبهشت می‌پردازد که یکی از شش اَمِشاسْپَند می‌باشد. این امشاسپند را نگهبان گیاهان و مرغزاران دانسته اند. ارته وهیشته در لغت به معنای بهترین اشا میباشد. (ارته = اشا یا راستی، وهیشته = بهترین) که از نوزده بخش تشکیل شده و در نسخ موجود برخی جاها افتادگی دارد.

او رابطی است بین اهورا مزدا و افرادی که برای او قربانی می‌کنند و از همکاران امشاسپند اَرتَه وَهیشته نیز می‌باشد و هنگامی که روان پرهیزکاران از چینود عبور کند، آذر آنجا ایستاده و تاریکی‌ها را نابود و روشن می‌کند. آذر، ایزدی پاک، خردمند، نیرومند، بخشندهٔ خوراک و فرزند،[پ ۳] دوستار خانه و خانواده‌ها و نابود کنندهٔ دشمنان و دیوان است.

اردیبهشت یکی از مهمترین فروزه‌های اهورامزدا و دومین امشاسپند پس از بهمن است. در ویسپرد آورده شده که آنچه اهورامزدا به دست بهمن بیافرید به دستیابی اردیبهشت افزون خواهد کرد. در گاهان به شکل اش آورده شده‌است؛ که در مینوگ یا جهان روحانی، نماد راستی و پاکی و تقدس اهورامزدا و در جهان مادی نگهبان گیاهان و کلید آتش‌های روی زمین است.

با داوری نهایی، شریران مرگ دومی را تجربه خواهند کرد و برای همیشه نابود خواهند شد. ایزدان و نیروهای روشنایی در نبرد بزرگی با دیوان و نیروهای تاریکی روبرو می‌شوند و آنان را شکست خواهند داد. سپس رود فلزی را به سمت جهنم هدایت خواهند کرد و اهریمن، آخرین موجود شریر جهان، از بین خواهد رفت. آنگاه اهورامزدا و ۶ امشاسپند هومه سفید را آماده خواهند کرد؛ چون بازماندگان از آن بنوشند، نامیرا شده و تا ابد، در پادشاهی یزدان، با شادی زندگی خواهند کرد، بدون بیماری، فساد و پیری.

برای قبولاندن دین زرتشت به گشتاسپ و ایمان آوردن او به این آیین ایزد آذر (آتر) همراه بهمن و اردیبهشت امشاسپند به دربار او می‌روند و حقیقت دین زرتشت را بر او روشن می‌کنند.

اهریمن (به اوستایی: 𐬀𐬢𐬭𐬀⸱𐬨𐬀𐬌𐬥𐬌𐬌𐬎 «اَنگِرِه‌مَینیو») یا اهرِمن[۱]، در مزدیسنا نیرویی بدنهاد و پلید است که برای از بین بردن نیکی تلاش می‌کند ولی چون دون و پست‌مایه است و اهورامزدا آگاه بر هر چیز است، پس سرانجام در پایان کار اهریمن نابود شده و اورمزد بر او چیره می‌شود و کار جهان یکسره به نیکی خواهد گرایید. در این میان، انسان و امشاسپندان و دیگر ایزدان و موجودات نیک (مزداآفریده) که همگی آفریدهٔ اهورامزدا هستند در مبارزه با دئوه‌ها (دیوها) که موجودات و پدیده‌هایی اهریمنی هستند در تلاشی کیهانی برای پیروزی نیکی بر بدی هستند. اهریمن را در پارسی اهرِمن هم می‌گویند.

در گاه‌شماری رسمی ایران نام این ماه از نام ماه پنجم گاه‌شماری اوستایی نو بَرگرفته شده‌است. در گاه‌شماری زرتشتی هفتمین روز هر برج نیز مردادروز نام دارد و در مردادروز از مردادماه، جشن اَمُردادگان برگزار می‌شود. ایزدبانوی این ماه امشاسپند اَمِرتات است. امرتات، در اسطوره‌های ایرانی و زرتشتی، ششمین امشاسپند و نگهبان گیاهان و رستنی‌هاست و نماد پایندگی و بی‌مرگی است.

اَکومَن یا اکه‌منه برپایه مزدیسنا نخستین دیو از دیوهای کماله است. او دشمن بهمن امشاسپند می‌باشد. او برگزیده دیوان است و مردمان بد بدو می‌پیوندند. برپایه وندیداد آفرینش اهریمنی از او پدید می‌آید.

دارای ۱۱ بند است در ستایش این امشاسپند و دچار تحریف بسیار شده‌است.