آوه

از خشم دو گوش حلم بستی تا نشنوی آوه و فغانم

اما افول این شهر از زمان غزنویان شروع شد؛ به جهت مذهب شیعی، مردم آوه در تنگنای سیاسی و مذهبی قرار گرفتند. محمود غزنوی پس از گرفتار شدن مجدالدوله به قلعه‌های ساوه و آوه(آبه) حمله کرد و بسیاری از باطنی مذهبان را به دار آویخت

جان بخشد و جان بخشد چندانک فناها را در خانه و مان افتد هم ماتم و هم آوه

وی در فصل ۱۳–۲۰۱۲ شش بازی برای ریو آوه انجام داد که ۵تا از آن‌ها حضور در ترکیب اصلی و یکی نیز ورود به‌عنوان یار تعویضی مقابل بنفیکا بود. از آن پس، ایزما به تیم‌های مختلفی از اسکاتلند، قبرس و یونان قرض داده شد.

روان کردم پیاده قاصدی دوش سپهرش گر نه باز آرد ز آوه

گفتم آوه که گر ز من این حال حق تعالی کند به حشر سؤال

او اوایل عمرش را در روستای آوه زندگی کرد و سپس برای کسب علم و دانش به شهر ری مهاجرت کرد. در آنجا با بهره‌گیری دانش از بزرگانی چون شیخ صدوق و شیخ طوسی پرداخته و پس از مدتی در ردیف دانشمندان عصر خود قرار گرفت و توانست شاگرادانی مانند عبدالرحمن مفید نیشابوری را تربیت کند. وی مدتی نیز وزیر سلسله آل‌بویه بوده‌است.

ابو سعد در روستای آوه شهرستان ساوه زاده شده است. تاریخ تولد وی به صورت دقیق مشخص نمی‌باشد، اما براساس برخی اسناد تاریخی در حدود نیمه سده چهارم هجری قمری، یعنی حدود سال‌های ۳۴۵–۳۵۰ قمری بوده است.

از باشگاه‌هایی که در آن بازی کرده‌است می‌توان به باشگاه فوتبال کوریتیبا، باشگاه فوتبال ریو آوه، و باشگاه فوتبال اتلتیکو پارانائنزه اشاره کرد.

بقعه امامزاده پیغمبر مربوط به سدهٔ ۶ ه.ق است و در شهرستان ساوه، بخش مرکزی، روستای آوه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ آذر ۱۳۵۵ با شمارهٔ ثبت ۱۳۰۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بموت سعد معاذ عرش رحمان بلرزید! پس نگاه کن تا با فراق سیّد حال چگونه باشد؟! آخرتر نظر وی بصحابه آن بود که سیّد (ص) از حجره بیرون آمد، باطنش همه درد گرفته، رخسارش زرد گشته، تن ضعیف و نحیف شده، یک دست بر کتف علی (ع) نهاده، و دیگر دست بر دوش فضل، از حجره بمسجد آمد دو رکعت نماز کرد، پشت بمحراب باز نهاد، روی بیاران کرد، از دیده او آب روان گشت. صحابه دانستند که سیّد (ص) وداع خواهد کرد، و آن دیدار باز پسین است، که نیز جمال او نخواهند دید. سخن ملیح او نخواهند شنید. محراب از او جدا خواهد ماند. جهان از رفتن وی تاریک خواهد شد. جبرئیل نیز بسفارت نیاید. رضوان نیز ببشارت نیاید. سیّد (ص) از حجره بخاک خواهد رفت و از زبر منبر در لحد خواهد خفت. ای دریغا که آن جمال پر کمال که سلوت اندوهگنان و آرام دل ممتحنان بود در خاک خواهد شد، و خاک بر سر ما خواهد نشست. ما خبر آسمان نیز از که پرسیم؟ درمان درد هجران از که جوییم؟ اندیشه دل با که گوئیم؟ همچنین خروش صحابه در مسجد افتاده و گرد نومیدی بر رخسارها نشسته، و چراغ شادی در سینه‌ها فرو مرده، انفاس همگنان آوه و آه شده، همه گوش فرا داشته تا سیّد (ص) چه گوید؟ سیّد بلفظ شیرین و سخن پر آفرین گفت: «ای یاران من، ای عزیزان و ای غریبان، ای مهاجر و انصار، بدرود باشید که عمر ما را نهایت آمد و حساب ما فذلک شد، و دیدار ما با قیامت افتاد. شما را بدرود میکنم و همه امّت را که هستند و خواهند بود بدرود میکنم. سلام من بهمه امّت رسانید و بگوئید: که ما را آرزوی دیدار شما بود، لیکن اجل کمین بگشاد و مرگ شبیخون آورد، از حضرت آمدیم و باز بحضرت رفتیم، سنّت من نگاه دارید. فریضه حقّ بگزارید، نماز نگاه دارید، بندگان را نیکو دارید، یتیمان را بنوازید همه را بدرود کردم، همه را بخدا سپردم. خداوندا همه را بتو سپردم، به بو بکر و عمر و عثمان و علی (ع) نمی‌سپارم. آدم بفرزند سپرد. موسی ببرادر سپرد. خداوندا من همه را بتو می‌سپارم. نگاه دارشان تو باش، و در حمایت و رعایت خودشان بدار».

گفت آوه بی بهانه چون روم ور بمانم از عیادت چون شوم

گفته می‌شود که آوه ماریای شوبرت برای نخستین بار در دژ (قلعه) کنتس سوفی وایسن وولف در شهر کوچک اشتایرگ اتریش اجرا و به او پیشکش شد و همین نیز باعث شد کنتس به عنوان «بانوی دریاچه» شناخته شود.

اولین امام جمعه آوه محمد جواد نیکویی ماهانی منصوب گردید.

دل یافت دیده‌ای که مقیم هوای توست آوه که آن هوا چه دل و دیده پرورست

براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۵، جمعیت آوه ۳۹۰۶ نفر (۱۱۰۱ خانوار) است.

زان روز که زادی تو ای لب‌شکر از مادر آوه که چه کاسد شد بازار شکر جانا

مرا آن شکل قلاشانه کشت آوه نمی دانم که فرمودش که دامن بر زن و طرف کله بشکن

چو نزدیک ارژنگ شنگاوه شد بتن شاه ارژنگ را آوه شد

قاضی ابونصر میمندی در شعری آوه را ستوده و مردم آنجا را شاعر و نویسنده خوانده‌است (یاقوت). از این شهر بزرگان و دانشمندان بسیاری برخاسته‌اند. از جملۀ آنان وزیر ابوسعد منصوربن حسین آبی (ه م)، ابومنصور محمد آبی (یاقوت)، صاعدبن محمدبن صاعد بریدی آبی و عزالدین حسن بن ابی طالب یوسفی آبی (ه م) (خوانساری، ۴/۱۱۶، ۱۱۷) را می‌توان نام برد.