معنی کلمه آستانه اشرفیه در دانشنامه عمومی
نام پیشین این شهر ظاهراً کوچان یا کُچان بوده و نام های چورکوچان، سیاکوچه و کوچصفهان که در نزدیکی شهر آستانه کنونی قرار دارند، یادآور نام پیشین این شهر است، به ویژه نام «چؤرکۊچان» خود نشان می دهد که روزی روستایی به نام کوچان در این محل بوده و سپس خراب شده و در کنار آن، شهر امروزی را ساخته اند و آن را کوچان خوانده اند، زیرا چورکوچان از دوپاره «چؤر» که در زبان گیلکی به معنی خراب، بایر و زمین متروکه است و «کۊچان»، نام پیشین شهر آستانه اشرفیه است، که مردم به این محل کوچ کرده بودند، از این رو آن را کوچان خوانده اند. این شهر در زبان گیلکی به «پیله آستانه» یا «پیله أسسؤنه» به معنی آستانه یا زیارتگاه بزرگ نیز سرشناس بوده است. همچنین آستانه اشرفیه در گذشته بخشی از توابع شهرستان لاهیجان بوده است.
از آن جا که سید جلال الدین اشرف، فرزند موسی کاظم پس از نبرد با دشمنان برادر خود، علی بن موسی الرضا در نواحی کوچان و لاهیجان کشته می شود و در کوچان به خاک سپرده می شود، اندک اندک نام کوچان به پیله أسسؤنه، أسسؤنه و سرانجام آستانه اشرفیه تغییر می یابد.
آستانه اشرفیه در ۳۵ کیلومتری رشت واقع است و فاصلهٔ آن تا شهر لاهیجان ۷ کیلومتر است. همچنین از شمال به بندر کیاشهر و به فاصلهٔ ۱۷ کیلومتری قرار دارد. شهر آستانه به عنوان پایتخت و مرکز مذهبی سرزمین گیلان و شمال کشور نیز شناخته شده است. فردوسی بالاشهر شهر آستانه اشرفیه به حساب می آید.
این شهر به دلیل دارا بودن رودخانهٔ سفیدرود در دل خود نسبت به شهرهای دیگر گیلان خاک بسیار حاصل خیزی دارد. به همین دلیل در این شهر باغ های کشاورزی فراوانی در کنارهٔ سفیدرود دیده می شود. همچنین رودخانهٔ سفید رود عملا سبب کنترل سیلاب در این شهر می شود؛ زیرا رودخانه امکان این را فراهم می کند که باران های فراوانی که در زمستان و پاییز می بارد را در خود گردآوری کرده و آن را به سمت دریا براند.
در کشور قزاقستان نیز شهری به این نام وجود دارد که در گذشته این شهر در ساحل سمت چپ سفیدرود قرار داشت اما با تغییر مسیر این رودخانه هم اکنون در سمت راست این رودخانه قرار گرفته است.
مردم آستانه گیلک هستند و به زبان گیلکی با گویش بیه پیش سخن می گویند.
