باختر
معنی کلمه باختر در لغت نامه دهخدا

باختر

معنی کلمه باختر در لغت نامه دهخدا

باختر. [ ت َ ] ( اِ ) شمال. در اوستا بمعنی شمال است و اصل آن اباختر یعنی ماورأتر، آنطرف تر. ( فرهنگ شاهنامه رضازاده شفق ). در اوستا اَپاخْتَرَ یا اَباخْذَر آمده. در فارسی باختر گوئیم. در مزدیسنا آرامگاه اهریمن و دیوها و جای دوزخ خوانده شده. ( خرده اوستا تفسیر پورداودحاشیه ص 87 ). شمال را محل آسیب و نحوست دانسته اند.رجوع به یشتها تفسیر پورداود ج 2 حاشیه ص 168 شود:و اما، حکماء عالم ، جهان را بخشش کردند بر برآمدن وفروشدن خورشید به نیمروز، و حد آن چنان باشد که از سوی مشرق از آنجا که خورشید به کوتاه ترین روزی برآید، و از سوی مغرب از آنجا که خورشید به درازترین روزی فروشود و این به علم حساب معلوم گردد [ و این جمله را بچهار قسمت کرده اند: خراسان و ایران ( خاوران ) و نیمروز و باختر؛ هرچه حد شمال است باختر گویند و هرچه حد جنوب است نیمروز گویند و میانه اندر، بدو قسمت شود، هرچه حد شرقست خراسان گویند و هرچه مغربست ایرانشهر ] واﷲ المستعان . ( تاریخ سیستان صص 23 - 24 ) . || مشرق. ( برهان ) ( تفلیسی ). بمعنی مشرق اکثر است. ( غیاث ) ( آنندراج ) ( انجمن آرا ). و لفظ باختر مخفف بااختر است و اختر آفتاب را گویند و ماه را نیز اختر میگویند . ( غیاث ). بمعنی مشرق و خاور آید. ( شرفنامه منیری ). خراسان. تحقیق آن است که باختر مخفف بااختر است و اختر ماه و آفتاب هر دو را گویند پس باختر مشرق و مغرب را توان گفت و ازین جهت متقدمین بر هر دو معنی این لفظ را استعمال کرده اند لیکن خوار مرادف خور بیشتر آمده ازین جهت خاور بیشتر بمعنی مشرق استعمال می شود و بنابرین آفتاب را عروس خاوری گفته اند چنانکه خاقانی گفته است :
درده ازآن چکیده خون زایله تن رزان
کابله رخ فلک برده عروس خاوری.
در فرهنگ دساتیر آمده که معنی باختر بمشرق کردن خطای بزرگ و غلط محض است که خور نام آفتاب است و شید بمعنی روشنی و همین اصح است. ( آنندراج ) ( انجمن آرا ) :
چوخورشید سر برزد از باختر
سیاهی بخاور فروبرد سر.فردوسی ( از شرفنامه منیری ).چو بشنید بدگوهر افراسیاب
که شد طوس و رستم بر آن روی آب
شد از باختر سوی دریای گنگ
دلی پر ز کین و سری پر ز جنگ.فردوسی.چو از باختر برزند تیغ هور
ز کان شبه سر برآرد بلور
فردوسی ( از حاشیه فرهنگ اسدی خطی نخجوانی ).
تا بتابد نیمروزان از تف خورشید سنگ

معنی کلمه باختر در فرهنگ معین

(تَ ) ( اِ. ) مغرب .

معنی کلمه باختر در فرهنگ عمید

۱. غرب، مغرب.
۲. [قدیمی] مشرق.

معنی کلمه باختر در فرهنگ فارسی

باکتریان
غرب، مغرب
( اسم ) در اوستا اپاختره بمعنی شمال آمده و جایگاه اهریمن و دیوان و دوزخ دانسته شده در پهلوی نیز اپاختر بدین معنی و نیز بمعنی سیاره آمده . در زبان فارسی اکثر بمعنی مغرب استعمال میشود در برابر خاور : ( چو خورشید در باختر گشت زرد شب تیره گفتش که از راه گرد . ) ( فردوسی ) ولی گاه نیز بعکس باختر بمعنی مشرق و خاور بمعنی مغرب آمده : ( تا زمین در روز گیرد روشنی از باختر همچو اندر شب فلک تاریکی از خاور گرفت . )

معنی کلمه باختر در فرهنگ اسم ها

اسم: باختر (دختر) (فارسی) (کهکشانی) (تلفظ: bākhtar) (فارسی: باختر) (انگلیسی: bakhtar)
معنی: مغرب، در پهلوی به معنی ستاره، ( در پهلوی ) به معنی ستاره است

معنی کلمه باختر در دانشنامه عمومی

باختر (تاجیکستان). باختر که در گذشته قرغان تپه نامیده می شده، مرکز ولایت ختلان و سومین شهر بزرگ تاجیکستان است. نام این شهر در سال ۱۳۹۶ ( ۲۰۱۸ ) توسط فرمان امامعلی رحمان رییس جمهور تاجیکستان به طور رسمی از قرغان تپه به باختر تغییر کرد. قرغان واژه ای ترکی به معنی «قلعه» و «حصار» است.
باختر در ۱۰۰ کیلومتری شهر دوشنبه واقع شده و شهر خوش آب و هوایی است. شهر باختر با ۱۰۲ هزار نفر جمعیت، سومین شهر بزرگ تاجیکستان است. این شهر مرکز صنعت پنبه در تاجیکستان است و جمعیت آن به جز تاجیک ها شامل اقلیت هایی از ازبک ها و روس ها نیز می شود.
کارگران مهاجر از این شهر که به روسیه رفته اند از دههٔ یکم سال ۲۰۰۰ کمک زیادی به اقتصاد شهر کرده اند. مخالفان سیاسی تاجیکستان بیشتر از باشندگان باختر هستند.
فرودگاه این شهر به طور رسمی فرودگاه بین المللی باختر نام دارد. دانشگاه تکنیکی تاجیکستان که برای مؤسسه ها و کارخانه های جمهوری مهندسان برق و الکترونیک، معماری و خدمات خودرو پرورش می دهد یک شعبهٔ پلی تکنیک در باختر دارد. موزهٔ شهر باختر در سال ۱۹۸۱ میلادی بازگشایی شده است.
شهر باختر در تابستان و پاییز سال ۱۹۹۲ صحنهٔ درگیری های شدید میان طرفداران دولت کمونیستی وقت و گروه های مسلح اسلامگرا بود و شاید شدت جنگ و خشونت و خرابی آن در هیچ جای تاجیکستان به اندازهٔ این شهر نبوده باشد. در خیابانی که پیشتر لومونسف و اکنون ختلان نام دارد، لوحهٔ بزرگی با اسامی کشته شدگان جنگ را می توان دید. این فهرست عده ای از افرادی است که در سال ۱۹۹۲ در درگیری های مسلحانه در جنوب تاجیکستان کشته شدند. فقر، بیکاری و مشکلات اجتماعی باعث پیوستن برخی از جوانان این شهر به گروه های تندرو از یک سو، و گرایش به کارهای خلاف و جرایم، از سوی دیگر، شده است.
تاریخ نامه ها و آثار جغرافیایی گواهند که قرغان تپه/باختر در گذشته لاوَکَند ( لیوَکَند ) نام داشته است. بنا بر بازیافته های باستان شناسی این شهر در جای قرغان تپه/باختر هنوز در زمان کوشانیان ( سدهای یک تا چهار میلادی ) وجود داشته است. آن شهر تا زمان گسترش اسلام در آسیای میانه یکی از آبادترین شهرهای وخش بوده است. در اواخر سده هفت و آغاز سده هشت این شهر را مسلمانان گرفتند و از آن پس در تاریخ نامه ها و آثار جغرافیدانان اسلامی این شهر با نام لاوَکند و لیوکند یاد شده است.
معنی کلمه باختر در فرهنگ معین
معنی کلمه باختر در فرهنگ عمید

معنی کلمه باختر در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] باختر (ابهام زدایی). واژه باختر ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد:• روزنامه باختر، نشریه ای که از ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰ ش، در اصفهان و از ۱۳۲۱ تا ۱۳۲۵ ش، در تهران انتشار می یافت.• مجله باختر، ماهنامه فرهنگی و اجتماعی که از آذر ۱۳۱۲ تا مهر ۱۳۱۴ در اصفهان منتشر می شد.• روزنامه باختر امروز ، روزنامه عصر تهران که از ۸ مرداد ۱۳۲۸ ش در تهران منتشر می شد.
...

معنی کلمه باختر در ویکی واژه

مغرب، مقابل مشرق؛ جایی که آفتاب غروب می‌کند. سپیده چو از باختر بردمید.....طلایه سپه را به هامون ندید (شاهنامه)
در اوستا به معنی شمال است و اصل آن اباختر یعنی ماورأتر، آنطرف‌تر.

جملاتی از کاربرد کلمه باختر

شُمال یا اَپاختَر، یکی از چهار جهت اصلی است که در نقشه‌ها به‌طور قراردادی معمولاً به سوی بالا است. شمال نقطه مقابل جنوب است و °۹۰ با خاور و باختر اختلاف زاویه دارد و خود در زاویه °۰ جای دارد.
بگشاد شرم رأی وی از پیکر خورشید خوی آورد صیتش زیر پی از خاوران تا باختر
مهر بلند، چهره ز خاور نمینمود ماه از حصار چرخ، سر باختر نداشت
در باختر این شهرستان کوه‌های رامند و سیاه‌کوه واقع شده و رودخانهٔ خررود از آن منطقه می‌گذرد.
باش تا سر برزند خورشید ما از باختر کلبهٔ ما گر ز مهر خاوری روشن نشد
پالایشگاه کرمانشاه (قدیمی‌ترین پالایشگاه کشور بعد از آبادان) پتروشیمی کرمانشاه، نیروگاه ۶۴۰ مگاواتی بیستون، نیروگاه سیکل ترکیبی ۱۲۸۸ مگاواتی زاگرس، مجتمع شیمیایی بیستون، باختر بیوشیمی و کیمیای غرب‌گستر، سیمان غرب، چینی کرد، مجتمع کشت و صنعت ماهیدشت (روغن نباتی ناز گل) کشت و صنعت روژین تاک، کاشی بیستون، کاشی کاژه سیمان سامان و کاشی کرد از مهم‌ترین واحدهای صنعتی استان است.
بیشترین قبایل توسط آنها تحت سلطه درآمدند تا اسکندر. آنها نه تنها در باختر و فراتر از آن بلکه بر هندوستان نیز تسلط یافتند…
چو سوی باختر آورد چتر خسرو روز سپاه شب علم افراخت زان سوی خاور
همیشه تا بگویند اینکه خورشید زخاور رخت سوی باختر برد
تیر را بنگر که از شرم دبیران ملک گاهی اندر باختر پنهان گهی در خاور است
شاه اسماعیل توانست در مدتی کوتاه با تدابیر جنگی، ایران را یک‌پارچه کرده و در برابر هجوم دشمنان داخلی و خارجی به‌ویژه ازبکان و عثمانی‌ها که از خاور و باختر به ایران حمله می‌کردند به‌خوبی مقاومت کند.
چو با باختر ساختی ساز جنگ شکیبایی آراستی با درنگ
رمح عمر او بار او فردا بگیرد باختر همچنان کامروز تیغ تیز او خاور گرفت
سپیده چو از باختر زد درفش چو کافور شد روی چرخ بنفش
ارزش‌های باختری یا ارزش‌های غربی مجموعه‌ای از ارزش‌ها هستند که به شدت با غرب مرتبط هستند که عموماً اهمیت فرهنگ فردگرایانه را مطرح می‌کنند. در اصل، آنها اغلب به عنوان مرتبط با ارزش‌های یهودی-مسیحی تلقی می‌شوند، اگرچه از قرن بیستم به‌طور کلی با سایر جنبه‌های سیاسی-اجتماعی غرب، مانند سرمایه‌داری بازار آزاد، فمینیسم، لیبرال دمکراسی و انقلاب جنسی مرتبط هستند.
در لغتنامه دهخدا به نقل از فرهنگ جغرافیایی ایران نوشته حسینعلی رزم آرا نام این روستا به صورت اَلوت [اَ] آمده است که در 7 هزارگزی مرز عراق کنار رودخانه ٔ زاب و 36 هزارگزی باختر بانه در منطقه ایی کوهستانی و سردسیر واقع است و سکنه آن سنی مذهب هستند و به کردی سخن میگویند. آب آن از چشمه و محصول آن غلات ، توتون ، انگور،انار، سقز و لبنیات و شغل مردم زراعت و گله داری است.
در سایه رکاب وی ار خواهد آفتاب از خاوران سفر بسوی باختر کند
یمن دارای ۲۲ استان است. بزرگترین استانها با جمعیت کمتر در باختر و کوچکترین استانها با جمعیت بیشتر در خاور این کشور جای دارند.
پیش از رسیدن سفیدپوستان به منطقهٔ آلن این سامان نشیمنگاه قبیله‌های سرخ‌پوستی کادو و کومانچی بود. مهاجران اروپایی‌تبار از اوایل دههٔ ۱۸۴۰ به دنبال زمین‌های آزاد به منطقهٔ آلن رسیدند. پس از ورود سفیدپوست‌ها، قبایل سرخ‌پوست منطقه به سوی باختر کوچیده و بعدها منطقهٔ زیست آن‌ها به ناحیه، سرخ‌پوستی شمال رود سرخ محدود شد.
تیگلات-پیلسر یکم؛ یکی از بزرگ‌ترین فاتحان آشور بود. او قلمروی خود را در هر سه جبهه (شمال، باختر، جنوب) گسترش داد.