انسان‌دوستی

انگلیسی‌ها یقین داشتند تا او مصدر کار است، ممکن نیست بتوان در امور داخلی ایران رخنه کرد. نویسندگان بریتانیایی، که در آن تاریخ در ایران سیاحت می‌کردند، مانند لیوتنان کونولی، وولف و فریزر، همه در عین ستایش، قائم‌مقام را به دوستی با روس‌ها و تحریک عباس میرزا، نایب‌السلطنه، به سرپیچی از نصایح دوستان انگلیسی و طرح نقشهٔ تصرف هرات متهم می‌کنند و حس بدبینی و دشمنی خود را نسبت به او که در آن هنگام تنها کسی بود که می‌توانست ایران را به خوبی اداره کند، پنهان نمی‌دارند. او نمونهٔ بارز تدبیر و تیزبینی آمیخته با انسان‌دوستی میهن‌پرستانه بود.[نیازمند منبع]

داستان حماسی و افسانه‌ای ساسونتسی داویت دارای ارزش‌های والای آرمانی و زیبائی شناسانه است. مردم قهرمان سمبولیک خود داویت را با ویژگی‌های عالی و برجسته فوق انسانی پرورده‌اند. میهن پرستی سوزان و لغزش ناپذیر، انسان‌دوستی، مهرورزی و دلبستگی به زحمتکشان و ستمدیدگان از هر ملیت و نژاد، خوشبینی و امید به پیروزی نیکی و زیبائی و عدالت بر پلیدی و زشتی و ستم، از ویژگی‌های ذاتی این قهرمان ملی افسانه‌ای است.

دیکنز، در اوایل داستان اسکروج را چنین توصیف می‌کند: «سردی درون او چهرهٔ قدیمی‌اش را منجمد کرد، بینی نوک تیزش را سیخ کرد، گونه‌اش را چروک کرد، راه رفتنش را سفت کرد، چشمانش را قرمز و لب‌های نازک‌اش را آبی کرد و زیرکانه با صدایش صحبت کرد.» در پایان رمان، سه روح اشتباهات راه خود را به اسکروج نشان می‌دهند و او مردی بهتر و سخاوتمند می‌شود. نام خانوادگی اسکروج به‌عنوان کلمه‌ای برای حرص و آز و انسان‌دوستی وارد زبان انگلیسی شده‌است.

ادیان ابراهیمی از بسیاری جهات اشتراک دارند. در تمامی این ادیان "انسان‌دوستی و دوری از گناهان، با تکیه بر اعتماد به خالق یکتا" اصل اساسی است. همهٔ این ادیان خداوند را خالق و منشأ قانون اخلاقی می‌شناسند و به زندگی پس از مرگ و حساب رسی (قیامت) معتقدند. در متون مذهبی آن‌ها، شخصیت‌ها و مکان‌ها و روایت‌های تاریخی گاه با اختلافات و گاه مشابه وجود دارند. دیدگاه‌ها و قوانین ذکر شده در متون مذهبی این ادیان نیز غالباً جهت‌گیری و کیفیت یکسانی دارند.

مشیرالسلطنه سواد خوبی داشت و به اصول مذهبی سخت پای‌بند بود به همین دلیل مدرسه و مسجدی در خیابان مولوی ساخت که هم‌اکنون پابرجاست که به نام مسجد مشیرالسلطنه شناخته می‌شود و موقوفاتی نیز برای آن اختصاص داده شده‌است. غالب تاریخ نویسان مشروطه در حالی که از استبداد و خودسری مشیرالسلطنه مطالبی نوشته‌اند ولی هیچ‌کدام نتوانسته‌اند منکر سادگی، نجابت و انسان‌دوستی وی شوند. مشیرالسلطنه یکی از چند رجالی است که در تاریخ مشروطیت به عنوان نماد استبداد دانسته شده‌است، در حالی که او احساسات ملی و مذهبی داشت و تحت تأثیر دوست خود حاج شیخ فضل‌الله نوری موافق با مشروطهٔ مشروعه بود.

او در هنگام انقلاب فوریه در ۱۹۱۷، دوازده ساله بود و از الکساندر فیودورویچ کرنسکی در برابر تزار نیکلای دوم حمایت می‌کرد. در گیرودار انقلاب، کمونیست‌ها داروخانه و کسب و کار داروسازی پدر او را با توجیه «نفع مردم»، توقیف و مصادره کردند. این کار باعث شد رند از کمونیسم و شوروی متنفر شود و تأثیر زیادی بر دیدگاه او تا پایان عمر بگذارد. او این نفرت را به هر نوع جمع‌گرایی، هر تلاشی برای توزیع ثروت، هر نوع مقررات و حتی انسان‌دوستی تعمیم داد و به جای آن، خودپرستی و خودخواهی را ستایش کرد.