کوچه بازار

کوچه و بازار را سودای من پر شور داشت یک جهان شد بی نمک تا از سر من شور رفت

خانه شهرام بهرامی مربوط به دوره قاجار است و در شیراز، محله گودعربان، جنب بازار حاجی، کوچه سجادی، پلاک ۳۷ واقع شده و این اثر در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۰۵۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

در طی سفر از غم جانسوز برادر زینب سر هر کوچه و بازار بنالد

چارمنار یا چهارمنار، یکی از محلات بیست و چهارگانه تبریز قدیم بود. این محله در حاشیه و محدوده قسمت شمالی بازار بزرگ تبریز قرار دارد. شمال این محله مسیر رودخانه مهران‌رود (میدان چایی)، بخش غربی آن محله راسته کوچه و مسجد جامع، قسمت شرقی آن خیابان دارایی و بخش جنوبی آن، بخش مرکزی بازار تا محدوده مسجد مقبره بوده و قسمت اعظم این محله را مجموعه بازار بزرگ تبریز فرا گرفته است. ساکنان این محله اغلب بازرگانان، توانگران و از بزرگان شهر بوده‌اند. به خاطر وجود چهار مناره بلند، در روزگاران پیشین در گوشه و کنار این قسمت از شهر تبریز به این مکان، نام «چار منار» را نهادند.

گر مرا محتسب کوی خرابات کنند باده در کوچه و بازار فراوان گردد

و از جمله علامات کبر این است که تنها در کوچه و بازار نرود و خواهد که دیگری همراه او باشد و بعضی متکبرین هستند که چون کسی را نیابند، سواره راه روند.

گهی به کوه بلا هست همدم فرهاد گهی ز عشق تو مجنون به کوچه و بازار

سنجران یا سنجاران یکی از محلات قدیمی تبریز بود که از شمال به محله شتربان يا همان دوه چى مهران‌رود (میدان چایی) و محله مسكوچى لار از جنوب به محلات ارمنى نشين بارون آواك و میارمیار (مهادمهین)، از شرق به بازار بزرگ تبريز، مسجد جامع و محله ى راسته کوچه از جنوب شرق به ديك باشى يا ديح باشى كه تپه اى در ميان باشد و از غرب به محله تاج احمديلر يا تاج احمدى ها و ورجی (ویجویه) محدود است.

زلف ساقی به‌کف آریم و به بانگ و دف و چنگ مست از خانه سوی کوچه و بازار شویم

در سال‌های آغازین دههٔ پنجاه، با آغاز موج نوی ترانه یا همان ترانهٔ نوین و تولد موسیقی پاپ در ایران، زبان به فراخور موسیقی دچار شکستگی شد و به واقع به زبان گفتاری مردم کوچه و بازار نزدیک شد. ترانه از آن پس از تعاریف قالب‌های کلاسیک بیرون آمد و در حقیقت تعریف آن دیگرگون شد. از آن تاریخ تا امروز تغییر بنیادین به مثابهٔ آنچه در دههٔ ۵۰ اتفاق افتاد، در ترانه رخ نداده‌است؛ ولی شاهد فراز و نشیب‌های بسیاری به فراخور تغییرات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی، در آن بوده‌ایم.

حمام کوچک (آقا رحیم) مربوط به دوره قاجار است و در خرم‌آباد، محله پشت بازار، خیابان کمربندی، کوچه حمام آقا رحیم واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۷۵۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

بس که آلوده شد از خون خریدارانت مشت خاکی به سر کوچه و بازار نماند

وصف آنکس که درین کوچه و این بازار است در سر کوچه و بازار بگویم یا نه

بازار عزیز کرمان مربوط به دوره قاجار است و در کرمان، خیابان شریعتی، کوچه ۲۱، بازار عزیز واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۳۲۷۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

پسر او سیف‌الله خان اردلان مظفرالسلطنه دوم به دلیل محبوبیت پدرش نزد مردم و در سن پانزده سالگی با حکم مردم کوچه و بازار، کشاورزان و کسبه و روحانیون، حاکم سقز شدم.

بدین ترتیب از سوی شاه به تبریز امر شد که باب را از زندان خارج کنند و او را حسب الظاهر محاکمه کنند و سپس به قتل برسانند. بنا به این دستور ناصرالدین شاه، باب را چند ساعت در کوچه و بازار تبریز گرداندند و نوکرهای حکومت و بعضی از مردم و طبقه روحانیون او را مورد انواع تحقیر قرار دادند و قبل از غروب آفتاب او را به محل اعدام بردند.

کوچه و بازار از جوش تماشایی پر است این همه غوغا محبت بر سر منصور کرد

نه تنها اهلی شیدا که مجنون نیز بگریزد ز رسوایی که من در کوچه و بازار می بینم

بنت در ماه آوریل سال ۱۹۱۵ به مدت یک هفته کمپین ضد زبان کوچه - بازاری یا عامیانه تعیین کرد و دستور داد هر کسی که در مدارس پومونا از زبان کوچه-بازاری استفاده نماید، مجازات می‌شود. بنت گفت: «می‌خواهم عباراتی چون 'دادن یا فروش چیزی به کسی در خفا'، 'دست بردار!'، 'نظر اجمالی انداختن' و تعداد زیادی عبارات مشابه را از بین ببرم».