سدیدالسلطنه محمدعلی

معنی کلمه سدیدالسلطنه محمدعلی در دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] «میرزا محمد علی خان سدید السلطنه کبابی مینابی بندر عباسی»، فرزند حاجی احمد خان سرتیپ کبابی مینابی بندر عباسی، امیر پنجه و دارای لقب سرهنگی، در 22 رجب 1291ق1249/ش در بغداد به دنیا آمد و در یازدهم رجب 1360ق برابر با 1320ش در بندر عباس درگذشت. سدید هفتاد و یک سال زندگی خود را در خدمات دیوانی و دولتی و مسافرت های تحقیقی و تتبع در مسایل مختلف خلیج فارس به خصوص جغرافیای تاریخی بندرها و جزیره های آن به سرآورد.
وی صرف و نحو را نزد مرحوم سید جواد مجتهد یزدی و مرحوم حاج شیخ عبدالله، امام جمعه بوشهر، عروض و بدیع را نزد مرحوم میرزا حسین اهرمی بوشهری متخلص به معتقد و مرحوم حسین کبکانی متخلص به محمود و علوم جغرافیا و فیزیک را نزد مرحوم سید جمال الدین اسدآبادی در شهر بوشهر فرا گرفت. شش ماه در مدرسه انگلیسی ها در بوشهر زبان انگلیسی آموخت، مدتی هم نزد مرحوم احمد ادیب پیشاوری تلمذ کرد و گاهی شعر هم می سرود و در شاعری، (نهانی) و آخر عمر (عاری) تخلص می کرد.
خدمات اداری، دیوانی و دولتی وی، عموما در خلیج فارس بوده و به مشاغلی از قبیل فتح بندر لنگه و طرد محمد بن خلیفه از بندر مزبور به سال 1316ق، ریاست تذکره خلیج فارس به سال 1317ق، کفالت کارگزاری بنادر به سال 1318ق و کارگزاری دولت روسیه تزاری در بندر لنگه و وکالت کنسولگری دولت روسیه در بندر عباس، معاونت حکومت بندر جنوب، حکومت بندر لنگه و وکالت کنسولگری دولت فرانسه و مشاغل دیوانی و اداری متعدد دیگر نائل آمده و به نشان تمثال مظفرالدین شاه، سرافراز گشته است. از دربار مظفر الدین شاه قاجار لقب (عمده الامراء)، با درجه سرهنگی دریافت داشت و به سال 1319ق فرمان پالتوی ترمه خلعت دریافت نمود.
وی به مقتضای توطن دراز مدتی که در بندر عباس و میناب داشت و به مناسبت آن که مادرش دختر شیخ محمد مینابی بود، به بندرعباسی مشهور گشت و در میناب و بندر عباس دارای علاقه ملکی، باغ، خانه و مزرعه بود.
علت نام کبابی بر وی، این بوده که ایشان و پدرش به مناسبت ضیافت هایی که در خانه سلاطین مسقط و شیوخ آن و یا در بندر عباس، بوشهر و میناب، در خانه حاج احمد خان برپا می شده، دستور تهیه کباب به روش آشپزخانه ایرانی می داده و چون این کباب بسیار مطبوع طبایع اعراب واقع می شد و از آن لذت می بردند، به کبابی مشهور شد.
وی همه عمر را به کار نویسندگی، تحقیق و تتبع گذرانید و هر زمان که فرصت و فراغتی می یافت، حاصل مطالعات خود را می نوشت. از او کتاب ها و رساله های دست نویس متعددی باقی مانده است.

جملاتی از کاربرد کلمه سدیدالسلطنه محمدعلی

اقتداری ده‌ها کتاب و صدها مقاله نگارش و منتشر کرده‌است. او در آثارش به موضوعات گسترده‌ای در زمینه‌های مختلف ایران‌شناسی می‌پردازد. کتاب خلیج فارس از دیرباز تا کنون به قلم اقتداری، جایزهٔ ویژهٔ یونسکو در ایران را به خود اختصاص داده و کتاب تاریخ مسقط و عمان، بحرین و قطر و روابط آن‌ها با ایران نیز مورد تقدیر قرار گرفته‌است. همچنین، او برای نخستین بار شخصیت محمدعلی سدیدالسلطنه را معرفی کرده و به تصحیح و انتشار آثار او اقدام کرده‌است. اقتداری آثار منتشرنشده‌ای نیز دارد که موضوعات مهمی دربارهٔ تاریخ و فرهنگ مناطق جنوبی ایران را در بر می‌گیرند. کتابخانهٔ اقتداری با نام «کتابخانهٔ خلیج فارس» به مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی اهدا شده‌است. فیلم مستند به ایرانِ جاودانی‌ام دربارهٔ زندگی علمی و تلاش‌های اقتداری ساخته شده و علاوه بر نمایش در جشنواره‌های داخلی، چندین بار از صدا و سیما پخش شده‌است. همچنین کتاب مروارید خلیج فارس که حاوی مقاله‌های ایران‌شناسانه است، به احمد اقتداری تقدیم شده‌است.
نخستین کتاب اقتداری فرهنگ لارستانی بود که آن را به تأثیر از منوچهر ستوده نوشت. یکی از مشهورترین کتاب‌های او خلیج فارس نام دارد و مطالبی در باب آداب و رسوم خطهٔ خلیج فارس، تجارت و کشتی‌رانی در این منطقه و نام خلیج فارس در متون و نقشه‌ها را دربرمی‌گیرد. اقتداری در سال ۱۳۷۲، زندگی‌نامهٔ خودنوشت خود را با نام کاروان عمر منتشر کرد. همچنین او چندین اثر چاپ‌نشده دارد. مجموعه‌ای از مقالات اقتداری در کتاب کِشتهٔ خویش جمع‌آوری شده و به سال ۱۳۵۷ چاپ شده‌است. او همچنین با همکاری دیگران آثاری از شرق‌شناسان را به چاپ رسانده‌است. انتقال میراث علمی و نوشته‌های محمدعلی سدیدالسلطنه به کتابخانهٔ ملی، از شاخص‌ترین فعالیت‌های اقتداری است. اقتداری طبعی شاعرانه داشت و در اشعار معدودش به تلاش‌هایش در راه ایران‌شناسی، تجربه‌های اجتماعی و برخی اتفاقات زندگانی‌اش اشاره کرده‌است.
ایرج افشار تاریخ‌نویسانی که در این دوره به منطقهٔ فارس پرداخته‌اند را به سه نسل تقسیم می‌کند و محمدعلی‌خان سدیدالسلطنه را نخستین کسی می‌داند که با نگرشی علمی‌تر، به ثبت وقایع مناطق اطرافش پرداخته‌است.
انتقال میراث علمی و نوشته‌های محمدعلی سدیدالسلطنه به کتابخانهٔ ملی، از شاخص‌ترین فعالیت‌های اقتداری است. او سپس به تحقیق و تصحیح آثار سدیدالسلطنه پرداخت و حدود ۶ جلد از آن‌ها را به چاپ رساند. با این حال، هنوز آثاری چاپ‌نشده باقی مانده‌اند. همچنین در سال ۱۳۵۴ اقدام به برپایی نمایشگاه آثار سدیدالسلطنه در دانشگاه تهران نموده‌است. او همچنین با همکاری و ترجمهٔ دخترش امید اقتداری و سعید فرهودی، اقدام به تحشیه و انتشار سه کتاب از شرق‌شناسان اروپایی و هندی کرده‌است.
محمدعلی مینابی بندرعباسی (زادهٔ ۱۴ شهریور ۱۲۵۳ در بغداد، درگذشتهٔ ۱۴ مرداد ۱۳۲۰ در بندرعباس)، ملقب به سدیدالسلطنه و متخلص به عاری و معروف به سدیدالسلطنهٔ کبابی، شاعر، نویسنده و مورخ ایرانی اهل بندرعباس در سال‌های آخر دورهٔ قاجار و آغاز دورهٔ پهلوی بود.
او همچنین اشعارش را برای محمدعلی‌خان سدیدالسلطنه می‌فرستاد و بین آن دو، نامه‌نگاری و مناظرات ادبی برقرار بود.