معنی کلمه محاسبه النفس در دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] محاسبة النفس (کتاب). کتاب «محاسبة النفس»، اثری به زبان عربی، در عرفان عملی و اخلاق ، از سید علی بن طاووس حسینی است.
کتاب، دارای یک مقدمه و ۵ باب است و برخی از ابواب آن مشتمل بر چند فصل است.
[ویکی شیعه] محاسبة النفس (کتاب). مُحاسبةُ النّفس، کتابی به زبان عربی در عرفان عملی و اخلاق، از سید علی بن طاووس حلی، در باب اهمیت آیات و روایات درباره تزکیه انسان. محاسبة النفس، مورد اعتماد علمای شیعه قرار گرفته و در پنج باب و هر باب شامل چند فصل، تهیه و تنظیم شده است.
سید رضی الدین، علی بن موسی بن جعفر بن طاووس، از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) و امام سجاد(ع) در روز ۱۵ محرم سال ۵۸۹ هجری در شهر حله به دنیا آمد. سید ابن طاووس تحصیلات را در حله نزد پدر و جد خود، ورام بن ابی فراس، آغاز کرد. او در سال ۶۶۴ق در ۷۵ سالگی، در بغداد درگذشت. بدنش را به نجف منتقل کردند و در حرم امیرالمؤمنین(ع) به خاک سپردند.
[ویکی فقه] محاسبة النفس(ابن طاووس). مؤلف:سید علی بن طاووس (م ۶۶۴ هـ .ق)
نام کامل کتاب بنابر آنچه در کتاب آمده «محاسبة الکرام آخر کل یوم من الذنوب و الآثام» است. موضوع کتاب در اخلاق و به عنوان یک کتاب ارزشمند و معتبر مطرح است. علاوه بر آن از کتب روایی معتبر نیز می باشد به گونه ای که مورد اعتماد بزرگان علماء شیعه قرار گرفته است. نظر به اهمیّت محاسبه نفس، علمای زیادی در این زمینه کتاب نگاشته و آثار گرانبهایی به جای گذاشته اند. ابن طاووس در مقدمه کتاب می فرماید: «من در موضوع محاسبه نفس در کتاب مختلف ابوابی را آورده ام، اما نظر به اهمیّت این بحث در تزکیه انسان، کتاب مستقلی در این موضوع تألیف کردم». محتوای کتاب این کتاب در پنج باب و هر باب به فراخور حال، در چند فصل تنظیم شده است. به خاطر اهمیت و جلالت شأن قرآن، باب اول را به آیات قرآن اختصاص داده است. باب دوم: بیانگر روایاتی است که ارزش و فضیلت محاسبه را برای محفوظ ماندن از خطرها بیان می کند. باب سوم: بیان ایامی که در نصوص دینی برای محاسبه مطرح شده اند مانند دوشنبه و پنج شنبه و ... باب چهارم: ایام و اوقاتی است که به جهت فضیلت و اهمیت شان باید دقت بیشتری در حفظ نفس در آن ایام نمود. باب پنجم: بیان فضیلت محاسبه جهت ترغیب انسان ها نسبت به انجام آن. خاتمه: در ذکر اعمال و اذکار. مؤلف پس از نقل روایاتی که نیاز به بیان و توضیح دارند، توضیح مختصری در ذیل آن روایت آورده است. وضعیت نشر این کتاب در سال ۱۳۹۰ هـ .ق از روی نسخه سنگی بوسیله انتشارات مرتضوی عکسبرداری شده است و همراه با کتاب کشف الریبه از شهید ثانی و محاسبة النفس کفعمی در یک جلد به زبان عربی چاپ شده است. منبعسایت اندیشه قم
[ویکی اهل البیت] محاسبه النفس کتاب اخلاقی است از سید علی بن طاووس (م 664 هـ.ق) که آیات و روایات در باب اهمیت و چگونگی حساب کشی از خویشتن را در خود جای داده است.
شهرت سید بن طاووس در تقوی و عرفان است و علاوه بر آن فقیهی نام آور و ادیبی گرانقدر است. اکثر تألیفات او در موضوع ادعیه و زیارات می باشد.
نام کامل کتاب بنابر آنچه در کتاب آمده «محاسبه الکرام آخر کل یوم من الذنوب والآثام» است. موضوع کتاب در اخلاق و به عنوان یک کتاب ارزشمند و معتبر مطرح است. علاوه بر آن از کتب روایی معتبر نیز می باشد. به گونه ای که مورد اعتماد بزرگان علماء شیعه قرار گرفته است.
نظر به اهمیت محاسبه نفس، علمای زیادی در این زمینه کتاب نگاشته و آثار گرانبهایی به جای گذاشته اند. ابن طاووس در مقدمه کتاب می فرماید: «من در موضوع محاسبه نفس در کتاب مختلف ابوابی را آورده ام، اما نظر به اهمیت این بحث در تزکیه انسان، کتاب مستقلی در این موضوع تألیف کردم».
این کتاب در پنج باب و هر باب به فراخور حال، در چند فصل تنظیم شده است:
مؤلف پس از نقل روایاتی که نیاز به بیان و توضیح دارند، توضیح مختصری در ذیل آن روایت آورده است.
این کتاب در سال 1390 هـ.ق از روی نسخه سنگی به وسیله انتشارات مرتضوی عکسبرداری شده است و همراه با کتاب کشف الریبه از شهید ثانی و محاسبه النفس کفعمی در یک جلد به زبان عربی چاپ شده است.
[ویکی نور] کتاب«محاسبة النفس»، اثری است به زبان عربی، در عرفان عملی و اخلاق، از سید علی بن طاووس حسینی.
کتاب، دارای یک مقدمه و 5 باب است و برخی از ابواب آن مشتمل بر چند فصل است.
باب اول، مشتمل بر آیاتی از قرآن کریم است که مقتضی لزوم همت نهادن به خودنگه داری از گناهان و تطهیر نامه عمل می باشد.
باب دوم، شامل روایاتی است که ارزش محاسبه نفس در شب و روز را برای محفوظ ماندن از خطرها بیان می کند.
باب سوم، در بیان روزهای معینی است که یادآوری آنها و احتیاط در امر محاسبه و مراقبه در آنها لازم است.
[ویکی شیعه] محاسبه النفس (ابهام زدایی). محاسبة النفس؛ ممکن است به یکی از این موارد اشاره داشته باشد:
[ویکی نور] محاسبه النفس (ترجمه). «محاسبة النفس»، ترجمه فارسی دو اثر ارزشمند، یکی از ابن طاووس و دیگری از شیخ کفعمی است که توسط سید علی احمدی، انجام گرفته است.
مترجم تلاش بسیاری کرده تا ترجمه ای روان را ارائه نماید که البته در پاره ای موارد موفق هم بوده است، ولی از آنجا که ساختار زبان عربی بر نثر وی حاکم است، در بسیاری از موارد ترجمه وی اندکی مغلق می باشد.
مترجم، در ترجمه محاسبة النفس ابن طاووس، متن عربی را به بخش های متعدد تقسیم کرده و پس از ذکر هر بخش، به ترجمه آن پرداخته است، ولی در ترجمه محاسبة النفس کفعمی، ابتدا ترجمه تمام کتاب را ذکر کرده و در بسیاری از موارد برای روشن تر شدن مطلب، پاورقی های ارزشمندی را افزوده است و در آخر تمام متن عربی را آورده است.
در آغاز کتاب، تقریظ علامه طباطبائی به زبان عربی و سپس ترجمه آن و آن گاه شرح حال جناب شیخ کفعمی و ابن طاووس ذکر گردیده است.
مطالب بخش اول کتاب، در پنج باب به شرح زیر ذکر شده است:
1. بیان آیاتی که دلالت دارد بر توجه به محاسبه نفس برای ملائکه موکل؛
[ویکی شیعه] محاسبه النفس (کتاب). مُحاسبةُ النّفس، کتابی به زبان عربی در عرفان عملی و اخلاق، از سید علی بن طاووس حلی، در باب اهمیت آیات و روایات درباره تزکیه انسان. محاسبة النفس، مورد اعتماد علمای شیعه قرار گرفته و در پنج باب و هر باب شامل چند فصل، تهیه و تنظیم شده است.
سید رضی الدین، علی بن موسی بن جعفر بن طاووس، از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) و امام سجاد(ع) در روز ۱۵ محرم سال ۵۸۹ هجری در شهر حله به دنیا آمد. سید ابن طاووس تحصیلات را در حله نزد پدر و جد خود، ورام بن ابی فراس، آغاز کرد. او در سال ۶۶۴ق در ۷۵ سالگی، در بغداد درگذشت. بدنش را به نجف منتقل کردند و در حرم امیرالمؤمنین(ع) به خاک سپردند.
ابن طاووس، آیات و روایاتی که در موضوع محاسبه نفس مرتبط بوده را در کتاب های مختلف آورده، اما نظر به اهمیت این بحث در تزکیه انسان، تصمیم می گیرد کتاب مستقلی در این موضوع تألیف کند.
[ویکی فقه] محاسبهالنفس (ابهام زدایی). محاسبةالنفس یا محاسبه نفس ممکن است در معانی ذیل به کار رفته و یا عنوان برای کتاب های ذیل باشد: معانی• محاسبه نفس (اخلاق)، یکی از مهم ترین آموزه های اخلاقی دین اسلام و از جمله اصول اخلاقی و عرفانی کتاب ها• محاسبةالنفس (سید بن طاووس)، اثری به زبان عربی، در عرفان عملی و اخلاق، از سیدعلی بن طاووس حسینی• محاسبةالنفس (ترجمه)، روش پیشگیری از وقوع جرم، ترجمه ای سلیس و روان از کتاب محاسبةالنفس سید علی بن طاووس حلی به قلم عباسعلی محمودی
...
[ویکی فقه] محاسبهالنفس (ترجمه). «روش پیشگیری از وقوع جرم»، ترجمه ای سلیس و روان از کتاب محاسبه النفس سید علی بن طاووس حلی (متوفای ۶۶۴ ق) به قلم عباس علی محمودی است.
کتاب؛ مشتمل بر سه بخش پیش گفتار، متن کتاب و تعلیقات مترجم است. در پیش گفتار مطالبی درباره انگیزه مؤلف از نگارش کتاب و شرح حال او ذکر شده است. ساختار متن محاسبه النفس در کتاب شناسی مربوط به آن آمده است. بخش آخر کتاب تعلیقاتی از مترجم بر موضوع محاسبه نفس که به منزله رساله ای تکمیلی بر مطالب کتاب است.
محتوا
مترجم در مقدمه درباره انگیزه مؤلف از نگارش کتاب می نویسد: «سید بن طاوس رحمة الله علیه با ذکر آیاتی از قرآن و نقل حدیث و تمرین های عملی تلاش کرده راه محاسبه نفس را به انسان بیاموزد و او را از عذاب های خدا که در دنیا و آخرت متوجه اوست، بترساند و به الطاف و عنایات و کرم و رحمت الهی امیدوار سازد، باشد که جامعه ای دور از درد و رنج پدید آید و همه با دوست داشتن یک دیگر، در مدینه فاضله ای که آرزوی همیشگی بشر بوده است، زندگی کنند». در چاپ های گذشته کتاب، مقدمه مترجم مختصر بوده که در این چاپ با مطالب جدیدی نگارش یافته است. مترجم خود در این باره می گوید: «در این مقدمه در مورد ابزار و اسبابی که بشر برای ضبط و ثبت وقایع و اعمال و یا برای جاسوسی و یا مکالمه و انتقال مطالب و تصاویر از راه دور اختراع کرده و در دسترس است، اشاره می کنیم، تا خواننده عزیز قبل از ورود به متن کتاب خود را برای غور در آیات قرآن مجید آماده کند». مترجم مطالب سید بن طاووس را در برای اصلاح انسان عصر جدید کافی ندانسته و ضمن اضافه کردن آیات و روایات به کتاب، شواهدی علمی بر حفظ اعمال و به نمایش گذاشتن مجدد آنها ارائه کرده است. او برخی آیات را در پاورقی مفصل شرح کرده است؛ به عنوان مثال در باب سوم در تفسیر آیه ۹۴ و ۱۰۵ سوره توبه مطالب مفیدی را بیان می کند.مترجم در ترجمه آیات و روایات به ذکر ترجمه بسنده نکرده و متن آن را نیز برای استفاده بیشتر ذکر کرده است.در بخش تعلیقات، مترجم به تبیین مطالب و الفاظی که خواننده کتاب ممکن است با آنها مواجه شود، پرداخته است. مطالبی؛ مانند: حسابرسی در دنیا و آخرت و شرح معنای حساب ، احصاء ، عدد ، عتید مطالبی مفیدی است که خواننده را در فهم بهتر مطالب کتاب یاری می رساند.
[ویکی فقه] محاسبهالنفس (سید بن طاووس). کتاب «محاسبة النفس»، اثری به زبان عربی، در عرفان عملی و اخلاق ، از سید علی بن طاووس حسینی است.
نام کامل کتاب بنابر آنچه در کتاب آمده «محاسبة الکرام آخر کل یوم من الذنوب و الآثام» است. موضوع کتاب در اخلاق و به عنوان یک کتاب ارزشمند و معتبر مطرح است. علاوه بر آن از کتب روایی معتبر نیز می باشد به گونه ای که مورد اعتماد بزرگان علماء شیعه قرار گرفته است.نظر به اهمیّت محاسبه نفس، علمای زیادی در این زمینه کتاب نگاشته و آثار گرانبهایی به جای گذاشته اند. ابن طاووس در مقدمه کتاب می فرماید: «من در موضوع محاسبه نفس در کتاب مختلف ابوابی را آورده ام، اما نظر به اهمیّت این بحث در تزکیه انسان، کتاب مستقلی در این موضوع تألیف کردم».
گزارش محتوا
کتاب، دارای یک مقدمه و ۵ باب است و برخی از ابواب آن مشتمل بر چند فصل است.باب اول، مشتمل بر آیاتی از قرآن کریم است که مقتضی لزوم همت نهادن به خودنگه داری از گناهان و تطهیر نامه عمل می باشد.باب دوم، شامل روایاتی است که ارزش محاسبه نفس در شب و روز را برای محفوظ ماندن از خطرها بیان می کند.باب سوم، در بیان روزهای معینی است که یادآوری آنها و احتیاط در امر محاسبه و مراقبه در آنها لازم است.باب چهارم، در باره اوقات و مکان های قابل تعظیم و احترامی است که در آنها باید دقت بیشتری در حفظ نفس از بدی ها نمود.باب پنجم، در بیان اموری است که مکلف برای احتیاط و یادآوری ارزش محاسبه به آنها احتیاج دارد.مرحوم سید بن طاووس ، مطالب کتاب خود را با آیه شریفه «و ان علیکم لحافظین کراما کاتبین یعلمون ما تفعلون» آغاز می کند و با آیه کریمه «فبشر عباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنه اولئک الذین هدیهم الله و اولئک هم اولوا الالباب به پایان می آورد.
وضعیت کتاب
فهرست مطالب، در آخر کتاب ذکر شده است.این کتاب، بارها مورد تجدید چاپ قرار گرفته و به جهت موجز و مفید بودن، بسیار مورد استقبال اهل معرفت واقع شده است.نسخه استفاده شده در این برنامه، از انتشارات مرتضوی است که همراه با «کشف الریبة» شهید ثانی و «محاسبة النفس» ابراهیم بن علی کفعمی در یک مجلد منتشر شده و علامه طباطبایی نیز، مقدمه ای بر آن نگاشته است.