در تاريخ بشر از كهن ترين زمان ها دو فراگرد اساسى هست . يكى فراگرد تغيير طبيعت و محيط طبيعى به نفع زيستن ، كه تمدن خوانده مى شود. و ديگرى فراگرد تغيير تكاملى خود جهت اعتلا و فرارفتن از سطح عادى و عامى ، كه تدين نام دارد .معرفت دينى وحيانى متكفل هدايت بشر در فراگرد دوم است .حال آنكه دانش هاى بشرى به فراگرد اول اختصاص دارند به استثناى علم اخلاق ،فلسفه حقوق ، فلسفه سياست ، و روانشناسى رشد و كمال .
هر يك از پست هاى بى بصيرت ، مرا به كيش خويش و به شكل خودش مى بينند نه آن كه تصويرى از واقعيت من در ذهنش داشته باشد. من در واقع برتر از شى ء جانورسان ، و كالايم ؛ نامحدودم ، امكان محض ام ، و در حال فرارفتن هر چه بيشتر. اما براى او كه از بيرون به من نگاه مي كند و از پشت عينك تجربه اى كه از خودش دارد مينگرد چيز همتاى او هستم . پس با من چنان رفتار مي كند كه باشى ء، كالا، گوسفند، و خوردنى براى او چيزى قابل مصرف ام .
1- امكان تقرب كه همان منزلت والا يافتن در نظام هستى باشد. اين همان آزادى در چهارمحيط است و دگرگون سازى آن ها و فرارفتن از آن ها به طورى كه تاثير گذار در آنها باشد، نه تاءثيرپذير از آن ها، فعال باشد نه منفعل ، (عزيز) يعنى مقتدر، رخنه ناپذير، اثرناپذير و شكست ناپذير باشد، نه دليل اسير در بند بى دست و پاى بى همت بى تكاپو.
بدينسان ، منش ويرانگرى كه با رفتارهاى كشتار ظالمانه ، جنگ هاى تجاوزكارانه ،شكنجه بيگناهان ، زورگويى و استعمارگرى ، ساديسم ،اذلال ، و سلطه گرى مشخص مي شود جايى در ميان جهت گيرى هاى انحطاطى نمى يابد و ازقلم مى افتد. حال آنكه خود معترف است اين جهت گيرى ، منش ، و رفتار سرزده از آن بزرگترين تهديدها را براى بشريت بوجود آورده است . فروم ، اين رفتار را همچون توليد وكار هنرى و زادن كودك و پرورش و پرستارى آن و عشق ورزى سالم ، يك پاسخ عملى وزيستى به مساله هستى انسان مى شمارد و معتقد است اين جنايات موجب فرارفتن انسان از سطح عادى و عامى مى گردد و در اين خاصيت با كارهايى كه او بارور و سرزده از انسان سالم و متعادل مى داند مشترك است .