خط نصف النهار

معنی کلمه خط نصف النهار در لغت نامه دهخدا

خط نصف النهار. [ خ َطْ طِ ن ِ فُن ْ ن َ ] ( اِخ ) دایره موهومه ای است در زمین که از دو قطب می گذرد و خط استواء را در زاویه قائمه قطع می کند. ( از ناظم الاطباء ). در کشاف اصطلاحات الفنون آمده است : نزد ارباب هیئت ، خطیست واصل بین دو نقطه شمال و جنوب و سبب تسمیه آن به این اسم آنست که در سطح دایره نصف النهارواقع است و بعبارت اخری ، این خط فصل مشترک بین دو سطح افق و نصف النهار است. و گاه اطلاق میشود بر فصل مشترک بین سطح زمین و دایره نصف النهار است و آنرا خط زوال نیز می نامند، زیرا زوال به این خط شناخته میشودو معنی زوال مشهور است چنانچه از شرح تذکره عبدالعلی بیرجندی مستفاد می گردد و در شرح چغمینی می گوید: خط واصل بین دو نقطه جنوب و شمال را خط نصف النهار گویند. و آن بخط زوال و خط جنوب و شمال نیز معروفست.

معنی کلمه خط نصف النهار در فرهنگ فارسی

دایره موهومه ایست در زمین که از دو قطب می گذرد و خط استوائ را در زاویه قائمه قطع می کند .

جملاتی از کاربرد کلمه خط نصف النهار

به عنوان مثال نیویورک. اگر خطوط بین نیویورک و خط نصف النهار مبدأ را شمارش کنید، عدد ۵ به دست می‌آید. این ۵ یعنی ساعت که می‌شود ۰۵:۰۰از آنجا که نیویورک در غرب گرینویچ است پس از گرینویچ عقب‌ترست و این یعنی یک منفی هم باید اضافه کنید.
روز پنجشنبه سال دهم هجرت بود، و درست هشت روز از عيد قربان مى گذشت ، ناگهاندستور توقف از طرف پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) به همراهان داده شد، مسلمانانبا صداى بلند، آنهائى را كه در پيشاپيش قافله در حركت بودند به بازگشت دعوتكردند، و مهلت دادند تا عقب افتادگان نيز برسند، خورشيد از خط نصف النهار گذشت ،موذن پيامبر (صلى اللّه عليه و آله و سلّم ) با صداى الله اكبر مردم را به نماز ظهردعوت كرد، مردم به سرعت آماده نماز ميشدند، اما هوا بقدرى داغ بود كه بعضى مجبوربودند، قسمتى از عباى خود را به زير پا و طرف ديگر آن را به روى سر بيفكنند، درغير اين صورت ريگهاى داغ بيابان و اشعه آفتاب ، پا و سر آنها را ناراحت ميكرد.

خوشوقتيم به شما اعلام كنيم كه حركت ستارگان در اين شبهاى طولانى به دور افق نيزشبيه حركت آفتاب در روزهاى طولانى آنجاست . واضحتر بگوييم : ستارگان در آنجاكمتر طلوع و غروب دارند بلكه چنين به نظر مى رسد كه همه دسته جمعى دور تا دورافق را گردش مى كنند (البته در واقع زمين گردش مى كند نه ستارگان ) منتها حركت آنهاهم بدور افق يكسان نيست ، گاهى كمى اوج مى گيرند و سپس پايين به طرف افق مى آيند به طورى كه اگر يك ستاره را در كنار افق نشانه كنيم ، هنگامى كه به حداكثرارتفاع خود رسيد، حتما روى خط نصف النهار و درست هنگام ظهر است و موقعى كه به حداقل ارتفاع خود رسيد درست نيمه شب مى باشد.

برای محاسبهٔ فاصلهٔ محل خود با گرینویچ، نیاز به داشتن یک نقشه با خطوط طول و عرض جغرافیائی است. ابتدا باید محل خود را بر روی نقشه پیدا کرده و بعد خطوط مابین خود و خط نصف النهار مبدأ را شمارش کنید. فاصله شما پیدا می‌شود.
یازدهمین سرزمین و کشور نیکی که من _ اهورامزدا _آفریدم، هیرمند فرهمند بود سرزمین یکه فرزندان زرتشت پیامبر در آنجا و از آن رستاخیز خواهند کرد. حدود چهار هزار سال قبل از هجرت پیامبر، گرشاسب بن اترات بن… کیومرث با دیدن این دو درخت مصمم به ساختن سیستان گردید. (ماجرای حضرت آدم و حوا، درخت انار و درخت خرما) ایرج افشار در کتاب بزرگان سیستان می‌نویسد، خط نصف النهار از آنجا می‌گذرد و دنیای مسکون را دو نیمه می‌کند.
به فرمان حضرت رسول الله ديوار طرف غرب مسجد مدينه درست بر خط نصف النهاربنا نهاده شده است ، و هر ديوارى ، بر خط نصف النهار بنا شود هنگام ظهر سايه ندارد،و چون زوال شود سايه از طرف شرقى ديوار در پايه آن ظاهر مى گردد، جنابرسول الله پديد آمدن سايه جانب شرقى ديوار را علامت وقت نماز ظهر قرار داد، و چونمردم سايه ديوار را در پايه آن از طرف شرقى مى ديدند نماز ظهر به جاى مى آوردند.