حجاج بن یوسف ثقفی

معنی کلمه حجاج بن یوسف ثقفی در دانشنامه آزاد فارسی

حَجّاجِ بن یوسفِ ثَقَفی (طائف ۴۱ـ۹۵ق)
حاکم عراق (حک: ۷۵ـ۹۵ق) در دورۀ خلافت عبدالملک بن مروان و فرزندش ولید؛ از قبیلۀ ثقیف. در آغاز خلافت عبدالملک بن مروان ، مشاغل کوچکی برعهده داشت، اما چون توانایی از خود نشان داد خلیفه او را مأمور سرکوب شورش عبدالله بن زبیر در مکه کرد. حجّاج، با سوزاندن و تخریب کعبه و کشتار بسیار، قیام ابن زبیر را فرونشاند (۷۲ق) و حاکم مکه شد. سال بعد، حکومت مدینه و سپس سراسر حجاز و یمامه و یمن نیز به او واگذار گردید. در ۷۵ق، از سوی عبدالملک، فرمانروای عراق (نیمۀ شرقی سرزمین های خلافت ) شد. حجاج در دورۀ بیست سالۀ فرمانروایی بر عراق با خشونت، کشتار و اختناق حکومت کرد و قیام های متعددی را با قساوت درهم شکست که مهم ترین آن ها شورش عبدالرحمان بن محمد بن اشعث بود. دشمنی وی با حضرت علی و طرفداران آن حضرت حدی نداشت و جمعی از شیعیان و دوستداران امیرالمؤمنین (ع ) ازجمله قنبر، غلام آن حضرت ، کمیل بن زیاد نخعی و یحیی بن ام طویل را به بدترین وضعی کشت . گفته اند تا هنگام مرگ بیش از ۱۰۰هزار نفر را به قتل رساند و نزدیک به همین شمار را به زندان انداخت. شهر واسط به دست حجاج بنا نهاده شد.

معنی کلمه حجاج بن یوسف ثقفی در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] حَجّاج بن یوسف ثقفی، کنیه اش ابومحمد، مشهورترین ظالم ترین کارگزار عراق در عصر اموی می باشد .
او در روستای بنی صخر به دنیا آمد. درباره تاریخ تولد حجاج اختلاف وجود دارد؛ سال ۳۹، ۴۰ یا ۴۱، و به روایتی منحصر، سال ۴۵ یا اندکی بعد از آن را تاریخ تولد وی دانسته اند.
حجاج در لغت
حَجّاج در لغت به معنای کسی است که بسیار حج به جا می آورد و به مفهوم بریدن استخوان نیز هست. برخی گفته اند نام وی در کودکی کُلَیب بود و سپس حجاج نامیده شد.پاره ای نیز گفته اند کلیب لقبی بود که برای تفأل و خوش یمنی ، برحسب سنّت عرب ، به وی اطلاق گردید
پدر و مادر حجاج
پدرش، یوسف بن حکم ثقفی، از سران و اشراف قبیله ثقیف بود. دوستی محکمی با خاندان مروان بن حکم اموی داشت و در جنگ های وی و عبدالملک بن مروان شرکت کرد و در دوران خلافت عبدالملک، حکومت برخی نواحی را عهده دار شد تا این که در دوران ولایت پسرش حجاج بر حجاز ( مدینه )، وفات یافت. مادرش، فارعه/ فریعه، دختر هَمّام بن عروة ثقفی بود .
کودکی وجوانی
...
[ویکی شیعه] حَجّاج بن یوسف ثقفی (م ۹۵ق) حاکم عراق و حجاز در دوران امویان و از دشمنان شیعیان بود. وی در استقرار و تحکیم حکومت اموی جایگاه مهمی داشت. وفاداری حجاج به خاندان اموی و نیز خدمات و کوشش های وی برای حفظ خلافت امویان، باعث شد جایگاه والایی نزد آنان بیابد. عبدالملک بن مروان هنگام مرگ، سفارش او را به فرزندش، ولید، کرد و یکی از فرزندانش را حجاج نامید.
او در تاریخ به خونریزی و ستمگری مشهور است و در کشتن مخالفان چنان زیاده روی کرد که حتی عبدالملک بن مروان نیز این میزان خون ریزی را نپسندید. مورخان شمار کسانی را که به دست حجاج به قتل رسیده اند، ۱۲۰۰۰۰ و به قولی ۱۳۰۰۰۰ نفر تخمین زده اند.
حجاج بن یوسف شهر واسط را تاسیس کرد و در آنجا از دنیا رفت.

جملاتی از کاربرد کلمه حجاج بن یوسف ثقفی

فیض کاشانی معتقد است اولین بار حجاج بن یوسف ثقفی قرآن را به سی جزء تقسیم کرده است. وی قاریان قرآن را جمع کرد و دستور داد تا کلمات و حروف قرآن را بشمارند و اجزاء آن را مساوی تقسیم کنند، آنها هم قرآن را به سی جزء تقسیم کردند. همچنین گفته شده است تقسیم بندی قرآن بعد از دوران حجاج به منظور آسان شدن قرائت در مدارس بوده است.
پس از آنکه عرب‌های مسلمان بر ایران دست یافتند، سرانجام در زمان خلافت اموی، نخستین بار با فرمان حجاج بن یوسف ثقفی فرماندار عراق و سپس همه نیمه شرقی خلافت اسلامی اموی در زمان عبدالملک بن مروان، در سال ۶۹۷ میلادی، زبان نوشتاری پهلوی از دیوان (فهرست باج و جزیه) زدوده و عربی جایگزین آن شد تا دامنه گسترش زبان و فرهنگ عربی دیوانسالاری را نیز دربرگیرد. بدین‌گونه دبیران و دیوان‌سالاران عراق، ناگزیر عربی را برای نگهداری آمار باج و خراج برگزیدند.