ترجیح بلامرجح

معنی کلمه ترجیح بلامرجح در دانشنامه آزاد فارسی

تَرجیح بِلامُرجِّح
اصطلاحی است در اصول فقه. هرگاه دو دلیل در مقام معارضه با یکدیگر قرار گیرند و یکی از آن دو دارای مزیتی باشد آن مزیت را «مرجِّح» و دارندۀ چنین مزیتی را «راجح» و دلیل معارض را «مرجوح» خوانند. بنابراین در مقام تعارض، تقدیم یکی بر دیگری بدون مزیّت، ترجیح بلامرجح است و این عقلاً و شرعاً قبیح است. مثلاً دو روایت معارض باشند یکی موافق با کتاب (قرآن شریف) و دیگری مخالف با کتاب. چنانچه روایتی که مخالف با مفاد کتاب است ترجیح داده شود، ترجیح بلامرجح است.

معنی کلمه ترجیح بلامرجح در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] ترجیح بِلامُرَجِّح، اصطلاحی فلسفی و کلامی می باشد.
ترجیح بلامرجّح بدین معناست که فاعل، یکی از دو امر متساوی و متماثل را بدون غایت و مقصدی خاص برگزیند.

تعریف ترجّح بلامرجّح
این اصطلاح گاهی به صورت ««ترجّح بلامرجّح»» بیان می شود که در این صورت به این معناست که یکی از دو امر متساوی از جمیع جهات، بدون مبدأ فاعلی، بر دیگری رجحان یابد.

نظر فلاسفه ومتکلمان در ترجّح بلامرجّح
فلاسفه و متکلمان به اتفاق، «ترجّح بلامرجّح» را محال می دانند و در این باره میان ایشان اختلافی نیست. همچنین به نظر آنان «ترجیح مرجوح بر راجح» در مسائل اعتباری به طور مطلق قبیح است و در مسائل حقیقی و امور تکوینی، در صورتی که رجحانِ طرفِ راجح به ضرورت و وجوب باشد، محال است؛ زیرا راجح و مرجوح دو امر متضایف اند و ضرورت یا اولویت مرجوحیتِ طرف مرجوح به ضرورت یا اولویت راجحیتِ طرفِ راجح وابسته است، بدین معنا که اگر راجحیتِ طرفِ راجح ضروری باشد، مرجوحیتِ طرفِ مرجوح نیز ضروری خواهد بود و اگر راجحیت طرف راجح اولویت داشته باشد، مرجوحیت طرف مرجوح نیز اولویت خواهد داشت.
فلاسفه و متکلمان در باره بدیهی یا نظری بودن امتناع «ترجیح بلامرجّح» اختلاف نظر دارند:
نظر فلاسفه در ترجیح بِلامُرَجِّح
...

جملاتی از کاربرد کلمه ترجیح بلامرجح

مثال بالا اینگونه نیز روایت شده که خری شدت گرسنگی و تشنگی او به یک اندازه‌است و در فاصلهٔ مساوی از او یک سطل آب و مقداری جو قرار دارد، چون فاصلهٔ هر دو از او مساوی است و گرسنگی و تشنگی او به یک اندازه‌است، نخواهد توانست یکی را بر دیگری ترجیح دهد و سراَنجام از شدت گرسنگی و تشنگی خواهد مرد. با استفاده از این مسئله می‌گویند ترجیح بلامرجح مُحال است. ترجیح بلا مرجح یعنی ترجیح یک گزینه از بین چند گزینه که هیچ تفاوتی نداشته باشند.