کتابخانه استان قدس رضوی

معنی کلمه کتابخانه استان قدس رضوی در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] کتابخانه آستان قدس رضوی. کتابخانه مرکزی آستان قدس که همراه با سایر کتابخانه های وابسته، موزه ها، و مرکز اسناد آن "سازمان کتابخانه ها، موزه ها، و مرکز اسناد آستان قدس رضوی" نامیده می شود، از مهم ترین گنجینه های فرهنگی ایران و جهان اسلام است که در ضلع شرقی حرم مطهر امام رضا (علیه السّلام) در بست شیخ طوسی شهر مشهد قرار دارد و دارای گنجینه ای ارزشمند از کتاب های خطی نفیس و کمیاب و قرآن های خطی باارزش است.
کتابخانه آستان قدس یکی از کهن ترین کتابخانه های ایران است که به واسطه مجموعه های غنی آن، به ویژه گنجینه های خطی، آوازه جهانی یافته است. برای تاسیس این کتابخانه تاریخ مشخصی نمی توان تعیین کرد. برخی بر این باورند که از زمان عزیمت امام هشتم علی بن موسی الرضا (علیه السّلام) در قرن دوم ق. به خراسان، و به ویژه پس از شهادت ایشان، مهاجرت علما و دانشمندان شیعه به جوار مدفن او آغاز شد. به دنبال آن در کنار اماکن و ابنیه ای که برای رفاه و اقامت زائران در جوار مدفن امام بنا شد، مجموعه های کتاب نیز شکل گرفت. بعضی، وجود کتابخانه در آستان قدس را سال ۳۹۳ق. ذکر کرده اند که مصادف است با وقف نسخه قرآن متعلق به ابوعلی سیمجور، امیر خراسان در زمان نوح بن منصور سامانی، به آستان قدس.
احتشام کاویانیان، محمد، شمس الشموس یا انیس الفنوس، ص۲۹۵، مشهد: آستان قدس رضوی، مؤسسه چاپ و انتشارات، ۱۳۵۴.
کتابخانه آستان قدس کتابخانه ای عمومی در سطح ملی است. طبق قانون و اسپاری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف است از هر عنوان کتابی که در ایران منتشر می شود، یک نسخه برای این کتابخانه ارسال دارد. وقف و اهدا و خرید نسخه های مکرر کتاب ها از راه های مهم توسعه مجموعه آن است. مجموعه کتابخانه به بخش های زیر تقسیم می شود:
← کتاب های چاپی
این کتابخانه عهده دار ارائه خدمات به مراجعان از طریق تالارهای قفسه بسته برای آقایان و بانوان، تالارهای سمعی و بصری و اطلاع رسانی، تالارهای نوجوانان و جوانان، و تالارهای محققان و مرجع است. آرشیو مطبوعات و تالارهای مطالعه نشریات روز به سیستم الکترونیکی انتقال کتاب و ایستگاه های رایانه مجهز است.
← خدمات امانت و مرجع
...
[ویکی شیعه] کتابخانه آستان قدس رضوی. کتابخانهٔ آستان قدس رضوی یکی از بزرگترین کتابخانه های ایران و خاورمیانه است که در شهر مشهد قرار دارد. نخستین بنای جامع و مستقل کتابخانه در سال ۱۳۳۰ ش. در ضلع شمال غربی رواق امام خمینی کنونی ساخته شد. سپس در سال ۱۳۵۶ ش. به ساختمان جدید و وسیعی واقع در طبقه فوقانی موزه آستان قدس رضوی واقع در ضلع شرقی همان رواق انتقال یافت.
ساخت بنای ساختمان کنونی نیز که از سال ۱۳۶۰ ش. آغاز شده بود در سال ۱۳۷۲ ش. به پایان رسید و از نیمه دوم سال ۱۳۷۳ ش. مورد بهره برداری قرار گرفت.
از حدود سال ۱۱۵۰ هجری قمری، مکان ویژه ای برای کتابخانه در آستان قدس رضوی در نظر گرفته شد، اما توجه جدی به جایگاه کتابخانه به اوایل قرن ۱۴ شمسی برمی گردد. همین امر مهم ترین سبب شتاب در روند توسعه کتابخانه و اقبال روز افزون محققان و کتاب خوانان به این مکان به شمار می رود.

جملاتی از کاربرد کلمه کتابخانه استان قدس رضوی

بعد از مدتی از قوچان به مشهد مقدس رضوی رهسپار شده و در حوزه علمیه این شهر به تحصیلات خود ادامه دادند. در مشهد رضوی با کتابخانه آستان قدس رضوی ارتباط برقرار کرده و کتاب‌های متعددی را در موضوعات گوناگون برای مطالعه انتخاب نمودند. بعد از چهار سال اقامت در مشهد مقدس به تهران مهاجرت کرده و در این شهر مقیم شدند.
۴- کشف حقایق زیج ایلخانی - زیجی است به زبان فارسی که دراصل از خواجه نصیر الدین توسی است. یک نسخه از آن در کتابخانه آستان قدس رضوی و چند نسخه از آن درتبریز و موزه بریتانیا و مجلس شواری اسلامی ایران و کتابخانه ملک موجوداست.
مجموعه‌های ناقص این دوره در کتابخانه ملی ایران، کتابخانه علامۀ طباطبایی (شیراز) و کتابخانه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
یک ترجمه از قرآن به زبان دیلمی در کتابخانه آستان قدس رضوی به شماره ۴۹۷۵ وجود دارد که تفاوت‌های بسیاری با تفسیر کتاب‌الله دارد. ترجمه دیلمی قرآن بر خلاف نسخه‌های تفسیر کتاب‌الله، ترجمه‌های کاملی از متن قرآن ارائه می‌دهد؛ در حالی که در تفسیر کتاب‌الله هدف ترجمهٔ آیات نبوده و صرفاً معنای برخی کلمات زیر آن‌ها یادداشت شده‌است؛ لذا آیاتی در کتاب‌الله وجود دارند که هیچ ترجمه‌ای بر آن‌ها وجود ندارد ولی در ترجمهٔ دیلمی قرآن این آیات به صورت کامل ترجمه شده‌است. علاوه بر این تفاوت، از واژگان و جملات متفاوتی در این دو اثر استفاده شده که می‌تواند بر اثر سبک شخصی نویسنده یا یکسان نبودن زمان و مکان نگارش کتاب‌ها بوده باشد.
بعد از سال ۱۳۵۴ ه‍. ق(۱۳۱۴ ه‍.ش) به دلیل قانون کشف حجاب به همراه سید باقر حکیم از شوشتر به عتبات مهاجرت کرد، و در حوزه‌های علمیه کربلا و سپس نجف به کسب علوم و معارف اسلامی ادامه داد، و در همان‌جا بود که به حلقه درس آقا بزرگ تهرانی پیوست و از وی اجازه روایت دریافت کرد. او در آنجا اقدام به تألیف کتاب قاموس الرجال کرد و موفق به کسب اجازه از آقا بزرگ تهرانی گردید. او به سال ۱۳۶۰ ه‍.ق (۱۳۲۰ ه‍.ش) پس از سپری شدن دوران رضاشاه به شوشتر بازگشت و علوم اسلامی تدرس کرد و سرانجام در بیست و نهم اردیبهشت ۱۳۷۴ (۱۹ ذی‌الحجه ۱۴۱۵) در ۹۶ سالگی در شوشتر درگذشت. شهرت وی به حدی بود که استادش آقا بزرگ تهرانی در دو جلد از کتاب الذریعه نام او را آورده، و دوازده عنوان از آثارش را یاد نموده است. اکنون منزل شخصی‌اش، وقف کتابخانه آستان قدس رضوی است.
۳ - نسخه‌ای دیگر در کتابخانه آستان قدس رضوی در مشهد که تاریخ نگارش آن ۱۱۱۴ هجری است.
۱ - نسخه‌ای در کتابخانه آستان قدس رضوی در مشهد. این نسخه به خط مؤلف کتاب است و تاریخ نگارش آن ربیع‌الاول سال ۱۰۷۲ هجری است.
کهن‌ترین نوشتار غررالحکم و دررالکلم، نسخه شماره ۱۱۶۸ کتابخانه آستان قدس رضوی است، که به سال ۵۱۷ هجری قمری استنساخ گردیده است.
نسخه‌های خطی متعددی از آن در کتاب خانه‌های ایران از جمله کتابخانه مجلس شورای اسلامی ، کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی ، کتابخانه آستان قدس رضوی و کتابخانه آیت‌الله گلپایگانی موجود است.