کاخ هشت بهشت

معنی کلمه کاخ هشت بهشت در لغت نامه دهخدا

کاخ هشت بهشت. [ خ ِ هََ ب ِ هَِ ] ( اِخ ) از بناهای دوره صفویه در اصفهان. در گزارشهای باستان شناسی ج 3 درباره این کاخ چنین آمده است :
... عمارت هشت بهشت و باقی مانده باغ قدیمی آن که اطراف عمارت را فرا گرفته و درختانی بیشتراز نوع کبوده و کاج دارد هنوز متجاوز از 7500 متر مربع مساحت دارد. عمارت از سه طرف شمالی و شرقی و غربی دارای ایوان هائی است و از طرف جنوب بسته است و دارای دو ردیف اطاقهای فوقانی و تحتانی است. هر ایوان دارای دو ستون به ارتفاع 10 متر است که بر روی ستونهاو دیوارهای اطراف گچ بریهای جدید دارد. طاق ایوان شرقی قاب پوش است. بعضی قابهای طاق غربی فروریخته و بالنتیجه طاق اصلی صفوی آن که تزییناتی مانند طاقهای چهلستون و عالی قاپو دارد نمایان شده قسمتی از طاق ایوان شمالی هم خراب شده ، ولی این طاق با اطاقهای شرقی وغربی تفاوت دارد، و دارای تزئینات آئینه کاری است. ایوان شمالی هم وسیعتر از دو ایوان دیگر است. جبهه جنوبی عمارت بکلی آسیب دیده و به اصطلاح سینه داده است و اطاقهای واقع در این سمت مخصوصاً در قسمت فوقانی دارای خرابیها و شکستهای هولناک است. طاق سرسرای عمارت دارای مقرنس کاریهای قدیمی و نقاشیها و تزئینات صفوی است و در وسط آن یک طاق بسیار زیبای آئینه کاری موجود است. قسمت فوقانی سرسرا در سه جهت شرق و غرب و جنوب دارای بالکنهائی است که مشرف به سرسراست و در جلو آلت بریهای چوبی دارند. در وسط کف سرسرا حوض مرمری سالمی موجود است. دیوارهای سرسرا و اطاقها و بالکنهای اطراف آن از تزئینات جدید گچ بری پوشیده شده و فقط در دو اطاق و اطاقهای کوچک جنب آنها که بشکل صندوقخانه است نقاشیها و تزئینات آئینه کاری اصلی صفوی و گچ بریهائی از نوع تزئینات آخرین طبقه عمارت عالی قاپو وجود دارد که بسیار جالب و تماشائی است و محافظت آنهاضرورت کامل دارد... از درهای اصلی بنا فقط یک جفت در، در یکی از اطاقهای فوقانی ضلع شرقی سرسرا باقی مانده است. نمای خارجی عمارت در جهات مشرق و مغرب و شمال و جنوب در روی دیوارها دارای تزئنیات جدید گچ بری است ولی تمام پشت بغلها که تقریباً در هر جهت شانزده پشت بغل وجود دارد و در زوایا نیز پشت بغلهای دیگر کاشیکاری موجود است که صحیح و سالم مانده و کمتر خرابی دیده اند. بطور کلی این پشت بغلهای نفیس کاشیکاری اشکال وحوش و طیور و شکارگاهها است که در سایر ابنیه این دوره نظیر ندارد. تمام ازاره های سنگی داخل عمارت و اطراف سرسرا سنگهای قشنگ مرمری است و پله کانها و خاقانیهای ایوانها از سنگهای نوع دیگر است. ( از گزارشهای باستان شناسی ج 3 صص 209 - 222 ).

معنی کلمه کاخ هشت بهشت در فرهنگ فارسی

از بناهای دوره صفویه در اصفهان

معنی کلمه کاخ هشت بهشت در دانشنامه آزاد فارسی

کاخ هشت بهشت (اصفهان). کاخ هشت بهشت
کاخ هشت بهشت
براساس منابع موجود، کاخ هشت بهشت به دستور شاه سلیمان صفوی بنا شد، و ساختمان آن در ۱۰۸۰ق به پایان رسید. باغی که این کاخ در درون آن واقع شده، باغ بلبل نام داشته است، و چند تن از پادشاهان صفوی در توسعه و تکمیل آن نقش داشته اند. این بنا در دورۀ قاجار، به ویژه در زمان ناصرالدین شاه، بسیار آسیب دید. از ۱۳۴۳ش تعمیرات آن آغاز شد. امروزه ساختمان عمارتِ هشت بهشت به صورت اولیۀ خود باقی است؛ اما باتوجه به توصیف جهانگردان، تزیینات بسیار زیبا و شگفت انگیزی داشته، که اکنون ازمیان رفته است. ژان شاردن در توصیف تزیینات داخلی این کاخ نوشت که «همه جا سراسر زر و لاجورد است». کاخ بنایی با قاعدۀ هشت و نیم هشت است. فضایی با ارتفاع دو طبقه، و سقفی گنبدین در میانۀ بنا وجود دارد. گنبد یزدی بندی این فضا با نقاشی های زیبایی تزیین شده است. چهار ایوان بر گرد این فضای میانی قرار دارند که به باغ رو کرده اند. اتاق ها و فضاهای مختلف دیگری نیز در دو طبقه پیرامون فضای میانی قرار دارد. در اواخر دورۀ قاجار، پس از کودتای اسفند ۱۲۹۹ش، تبدیل به باغ ملی شد و ارکستری نیز در آن جا برنامه اجرا می کرد. بعدها به دست امیراعظم افتاد و قطعه قطعه شد، در دهۀ ۱۳۲۰ش عمارت مرکزی آن به بانک کشاورزی تبدیل شد.
کاخ هشت بهشت (تبریز). کاخی قدیمی متعلق به دورۀ آق قویونلوها، بنا شده به دستور سلطان یعقوب آق قویونلو، در باغ صاحب آبادِ تبریز. تاریخ نویسان و سیاحان اروپایی آن را بسیار ستوده اند. بنایی یک طبقه ای با باروی میناکاری زراندود بود که گنبد باشکوه فیروزه ای رنگی بر فراز آن قرار داشت. فضای کاخ به هشت بخش تقسیم می شد که هر بخش شامل چهار غرفۀ داخلی و چهار غرفۀ خارجی بود. راهروها و پایین صُفۀ آن از سنگ مرمر، و بالای صفه با قطعه شیشه های رنگین مقرنس کاری شده بود و از دور مانند قطعات آینه می درخشید. بر سقف تالارِ بزرگ کاخ، جنگ های روزگاران قدیم ایران، سفیران عثمانی در دربار اوزون حسن، و صحنه های شکار شاه با سگ و قوش نقاشی شده بود. امروز از آن اثری باقی نیست.

جملاتی از کاربرد کلمه کاخ هشت بهشت

تصویری از نمونهٔ سلف تار مربوط به دورهٔ صفوی (سال ۱۰۸۰ ه‍.ق) در نقاشی‌های کاخ هشت بهشت اصفهان دیده می‌شود. دو تصویر که یکی در سال ۱۷۷۵ میلادی و دیگری در سال ۱۷۹۰ میلادی در شیراز از تار نقاشی شده‌است نشان می‌دهد نواختن این ساز در دورهٔ زندیه در شیراز متداول و مرسوم بوده‌است. با این همه، نام نوازندهٔ مشخصی از این ساز در منابع دورهٔ زندیه دیده نمی‌شود و از این‌رو، احتمالاً این ساز در آن دوره نام دیگری داشته‌است. ساختار تار و سه‌تار شبیه به هم است جز آن که در تار سیم‌های اول و دوم را برای تقویت صدا، جفت بسته‌اند. در ابتدا تار پنج سیم داشته، و سیم ششم را بعداً درویش‌خان به این ساز اضافه کرده‌است. از دورهٔ قاجاریه است که تار به عنوان یکی از سازهای ملی ایران در آمد.
عمارتی که به نام تالار اشرف نامیده می‌شود باقی‌ماندهٔ کاخ‌های عصر صفوی است که در منطقهٔ دولت‌خانه در کنار قصرهای دیگری همچون تالار سرپوشیده، کاخ هشت‌بهشت، کاخ پشت مطبخ، رکیب‌خانه و تالار تیموری مجموعه‌ای از کاخ‌های باشکوه آن روزگار را تشکیل می‌داده است.
روشندان‌ها معمولاً به شکل یک کلاه فرنگی بوده و و عمود بر قسمت خورشیدی کاربندی ساخته می‌شود و برخی از آنها دارای شیشه است. برخی از روشندان‌ها دارای پلان مدورو برخی دارای پلان چند ضلعی هستند. به‌طور مثال روشندان حوضخانه کاخ هشت بهشت اصفهان دارای دارای پلان چندضلعی می‌باشد.
«هنگامی که دومین بار اسماعیل صفوی به تبریز آمد، کاری بس ننگین از او سر زد، زیرا فرمان داد تا دوازده تن از زیباترین جوانان شهر را به کاخ هشت بهشت بردند و با ایشان عمل شنیع انجام داد و سپس آنان را به‌همین منظور به اُمَرای خود داد. اندکی پیش از آن دستور داده بودند تا ده تَن از بچه‌های مردان محترم را به همان ترتیب، دستگیر کنند.}}»