پیوند روحانی

ساختار اجتماعی دوران صفوی به شکل هرمی بود که شاه در رأس آن و مردم عادی که شامل دهقانان، صنعت‌گران، دکان‌داران و تجار کوچک بودند در قاعدهٔ هرم قرار می‌گرفتند. مابین این دوطبقه، اشراف لشکری و کشوری و گروهی از مقامات روحانی در سطوح مختلف قرار داشتند. اقشار مردم دارای اصناف و انجمن‌های اجتماعی و مذهبی بودند به‌طوری که در هر شهر با اهمیتی، کسبه، بازرگانان، کارگران و سایر گروه‌ها نماینده‌ای برای خود داشتند. ویژگی جامعهٔ صفوی، تلاش برای ایجاد پیوند میان جامعهٔ ایرانی و ترکان قزلباش و اتحاد میان علما و بازاریان بود. مقامات روحانی ادارهٔ املاک بسیاری را بر عهده داشتند که یا از طریق وقف یا بخشش‌های افراد برای امور مذهبی، تحت اختیارشان بود.

نگسلد پیوند روحانی ز دست انداز مرگ می توان از خم شنید آواز افلاطون هنوز

فیض ارطلبی در، ره روحانی ما آی با روح خدا، تاکه شود، روح تو پیوند

دل من با لب لعلش گرفت الفت به جان زان رو که جز پیوند روحانی در آن جوهر نمی‌گیرد

به زور مرگ از هم نگسلد پیوند روحانی هنوز از بید مجنون نالهٔ زنجیر می‌آید