معنی کلمه پرچم های سیاه در دانشنامه اسلامی
در روایات مربوط به حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و ظهور ایشان سخن از «پرچم های سیاه از خراسان» به میان آمده است. مضمون این روایات، آن است که پیش از ظهور امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در منطقۀ خراسان (خراسان قدیم، شامل قسمت های زیادی از ایران، افغانستان، ترکمنستان، تاجیکستان و ازبکستان ) انقلابی برپا می شود و مردم، در حالی که پرچم های سیاه را به اهتزاز در آورده اند، به حرکت درمی آیند.
زمان پدیداری
پدیدار شدن این نشانه در آستانۀ ظهور و اندکی پیش از آن خواهد بود؛ به گونه ای که حضرت مهدی (علیه السّلام ) آنان را به سوی خویش فرامی خواند. امام باقر (علیه السّلام ) می فرماید: «تنزل الرایات السود حتی تخرج من خراسان الی الکوفة فاذا ظهر المهدی (علیه السّلام ) بعث الیه بالبیعة»، پرچم های سیاهی از خراسان بیرون می آید و به جانب کوفه به حرکت درمی آید. چون مهدی (علیه السّلام ) ظاهر شود، اینان کسی را برای بیعت نزد آن حضرت می فرستند. سخنان دیگری نیز وجود دارد که نشان می دهد خروج پرچم های سیاه از خراسان، قیامی است که در آینده و در آستانۀ ظهور برپا می شود. در حقیقت، برخی یاران حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) همراه آن پرچم های سیاه خواهند بود. رسول خدا (صلی الله علیه واله وسلم) فرموده است: «اذا رایتم الرایات السود قد اقبلت من خراسان فاتوها و لو حبوا علی الثلج فان فیها خلیفة المهدی»،هنگامی که پرچم های سیاه را دیدید که از خراسان می آیند، به سوی آن بشتابید؛ اگرچه با سر خوردن بر روی برف ها باشد. به درستی که در آن، خلیفۀ مهدی است.
مصداق سازی
برخی پنداشتند مقصود از خروج پرچم های سیاه از خراسان، قیام ابو مسلم خراسانی (در سال ۱۴۰ ق) بر ضد حاکمیت هزار ماهۀ بنی امیه است که به از هم گسستن حکومت بنی امیه و روی کار آمدن بنی عباس انجامید.مستند اینان، روایت زکار از امام صادق (علیه السّلام ) و بعضی قراین و مؤیدات تاریخی است. در این روایت، با اشاره به نام و مشخصات ابو مسلم خراسانی، وی صاحب پرچم های سیاه، یاد شده است. این پندار نادرست است؛ زیرا روایت زکار که مهم ترین مستند و دلیل به شمار می رود از نظر سند ضعیف و غیرقابل اعتماد است. افزون بر این، تطبیق این نشانه بر شورش ابو مسلم خراسانی، در بیش از یک قرن پیش از تولد امام مهدی (علیه السّلام ) و نشانۀ ظهور دانستن آن، بسیار بعید است.این نکته نیز در خور توجه است که حاکمان بنی عباس، تلاش می کردند قدرت را از دست بنی امیه بگیرند؛ از این رو می خواستند شورش ابو مسلم خراسانی را در راستای قیام مهدی (علیه السّلام ) و نشانه ظهور وی قلمداد کنند بر این اساس، بعید نیست حاکمان بنی عباس، به دلخواه خویش، در این روایات دست برده و آن ها را بر خود تطبیق کرده باشند.
عناوین مرتبط
...
[ویکی شیعه] پرچم های سیاه از نشانه های ظهور منجی در آخر الزمان است که در کتاب های روایی به خصوص منابع روایی اهل سنت به آن اشاره شده است. برخی این نشانه را مربوط به قیام عباسیان بر ضد امویان مطرح کرده اند. امام باقر (ع) در روایتی پرچم های سیاه در خراسان را از علائم فرج و گشایش دانسته است.
پرچم های سیاه (رایات سود) مجموعه روایات و گزارش هایی است که اشاره به قیام گروهی با پرچم های سیاه در مشرق زمین دارد. برخی از این روایات در نکوهش و برخی در ستایش و برخی به بنی عباس و برخی به نشانه های ظهور امام مهدی(ع) اشاره دارند.
در منابع شیعی سه حدیث درباره پرچم های سیاه نقل شده است: