[ویکی فقه] «نماز» ارتباط انسان با خداوند منّان است، و عامل پیوند و همبستگی انسان ها با یکدیگر نیز می باشد. انسان موجودی است مدنی الطبع و چند بُعدی. فطرتش او را به طیف گرایی می کشاند و او را از بُعد درون گرایی به برون گرایی گسیل می دارد. هجرت حضرت آدم از جنت و سکونت در ارض، و یا به قول مادّیون، هبوط او از غار به دشت و سیر مراحل کوچ به روستا، شهرک، شهر و دست یابی به تمدن و تشکیل انجمن، شورا و مجمع نظریه جمع گرایی را تایید می کنند. در طول تاریخ یک قانون و یک سنّت حاکم بوده است و آن اینکه: روابط اجتماعی آدم های یک مجموعه که بر اساس مادیّات و جذب منافع، علی الظاهر استوار بوده است دوامی نیافته و چند صباح بعد، شیرازه ارتباط از هم گسیخته است.لیکن ارتباطات جمعی که بر پایه خدا و خدا محوری استوار بوده و مفاهیم: «واعتصموا بحبل الله جمیعاً و لا تفرقوا؛ و همگی به ریسمان خدا ( قرآن و اسلام و هر گونه وسیله ارتباط دیگر) چنگ زنید، و پراکنده نشوید»، و «یا ایهاالذین آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقوا الله لعلکم تفلحون؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! (در برابر مشکلات و هوسها،) استقامت کنید; و در برابر دشمنان، پایدار باشید و از مرزهای خود، مراقبت کنید و از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید، شاید رستگار شوید»، را جزو دستور کار جمع خود قرار داده است، علاوه بر ایجاد حس اعتماد بین مجموعه، پایداری را درپی داشته است. مظهر اعلای این ارتباط جمعی را در مسجدالحرام و مسجدالنبی (صلی الله علیه و آله وسلّم) که از اقوام و ملل با زبان های متفاوت گرد می آیند مشاهده می کنیم. راهکارهای ارتباط جمعی نماز عوامل ذیل و راز و رمزهای نماز به عنوان راهکارهای اجرایی در تحقق ارتباط جمعی مرتبط با نماز قلمداد شده است: ← ارتباط با خلق قبل از ارائه راهکارهای اجرایی انضباط اجتماعی، ضروری می نماید پیرامون واژه «انضباط» کنکاشی داشته باشیم. انضباط از باب انفعال در فرهنگ های لغات به معانی ذیل آمده است:۱ـ سامان گرفتن، خوب نگاه داشته شدن، نظم داشتن.۲ـ سامان پذیری، آراستگی، نظم و ترتیب.۳ـ پیروی کامل از دستورهای نظامی، «دیسیپ لین در زبان فرانسویDISICPLINE» مقابل بی انضباطی (فرهنگ معین)۴ـ پیوستگی (غیاث اللغات)۵ـ نظم و انتظام و ترتیب و درستی، عدم هرج و مرج (ناظم الاطباء) حکمت نماز جماعت ...
جملاتی از کاربرد کلمه نقش اجتماعی نماز
سواران ز‌ره پوش با شوالیه‌ها در سده‌های میانه تفاوتی داشتند و آن این بود که ایشان دارای آن نقش اجتماعی آیندهٔ شوالیه‌ها نبودند. در تاریخ، هخامنشیان، اشکانیان، سرمتی‌ها، ساسانیان، ارمنی‌ها، سلوکیان، پرگامون دودمان هان ، دودمان یوآن و بیزانسی‌ها از سواران زره‌پوش بهره می‌برده‌اند.
در برخی فرهنگ‌ها عنوان مادر معمولاً به زنی به غیر از مادر طبیعی، که نقش اجتماعی مربوط را انجام دهد نیز گفته می‌شود. به ویژه در مورد مادرخوانده و زن‌پدر. در برخی دیگر از فرهنگ‌ها، مانند آمریکایی-آفریقایی، دیگرمادری غیربیولوژیکی وجود دارد. در خانواده پونالوائی در ایروکوئی‌ها، سرخ‌پوستان آمریکا و قبایل هند کهن، یک زن مادر فرزندان خواهرش و خواهران جانبی‌اش (عمه/عمو/خاله/دایی زاده‌های درجه اول و دوم یا دورتر) نیز هست. همچنین با پیشرفت فناوری تولیدمثل، مادر ژنتیکی (کسی که تخمک از آن اوست) می‌تواند با مادر باردار (که جنین در رحم اوست) تفاوت داشته باشد.
دربارهٔ نقش اجتماعی دراویش در عصر زند و حرکت‌های سیاسی آنان اطلاعات دقیقی در دست نداریم مشایخ دراویش هرچند یک بار در طول سفرها به ملاقات بزرگان می‌رفتند و در منازل اشراف و امرا مدتی باقی می‌ماندند میزبانان آنان را گرامی می‌داشتند و احتمالاً از نصایح آنها بهره می‌بردند اما تا چه حدی دراویش زند در حرکت‌ها و تحولات اجتماعی مؤثر بودند سند معتبری در دست نیست.
رجوی در دومین سخنرانی‌اش در ۴ اسفند ۱۳۵۷ در دانشگاه تهران اولین موضع‌گیری سازمان مجاهدین را با تأکید بر آزادی به عنوان هدف اصلی انقلاب، اعلام نمود. وی اظهار داشت: «هیچ‌گونه تضییق نظامی و سیاسی برای انقلابیون اصیل و جان برکف که از قدیم می‌جنگیده‌اند نباید به‌وجود آید. محاکمات در دادگاه‌های علنی مردمی برگزار شود و نمایندگان قشرهای مختلف مردم و عموم قشرها و طبقات و نیروهای مبارز و انقلابی در هر موردی شاهد و قاضی محاکمات باشند. انتصاب‌های مختلف نظامی و سیاسی و اداری به‌خصوص در حد کادرهای طراح و رهبری‌کننده با نظر شوراهای مردمی صورت گیرد.» مسعود رجوی در سخنرانی ۱۴ اسفند ۱۳۵۷ بر مزار محمد مصدق در احمدآباد گفت: «این جمهوری به‌خصوص باید در نهایت عدل بلکه بیشتر و در نهایت قسط، تمام آزادی‌های سیاسی و اجتماعی را در مورد طبقات و نیروهای مختلف افاده کند. همچنین تأکید بر نقش اجتماعی مستضعفین و طبقات محروم جامعه را در صدر برنامه خویش قرار بدهد».
آن‌هایی که در این شهر ماندن، بعدها مسلمان شدند و حتی برخی از آنان در جنگ ایران و عراق شرکت کردند. کنیسه آنها در بوکان با وجود قدمت تاریخی، تخریب شده‌است. وضعیت و نقش اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی یهودیان این منطقه، بخش تفکیک‌ناپذیر و مهمی در تدوین تاریخ بوکان به‌شمار می‌آید.
مارسل بازن و کریستیان برمبرژه در رابطه با بازار شاندرمن می‌نویسد: بازار جمعه شاندرمن که نمونه‌ای از بازارهای هفتگی مشخصه دشت گیلان بین پره سر و کلاچای است می‌توان در حالت کلی به تمام منطقه گیلک تعمیم داد. این بازارها یک یا دو بار در هفته بسیاری از فروشندگان دوره‌گرد (بازارمج) را در یک جا و در اطراف دکان‌های دائمی که بعضاً تعدادشان زیاد است جمع می‌کند؛ ولی دربقیه روزهای هفته فعالیت در این مراکز کم و کسالت‌آور است. این بازارها سابقه طولانی دارد و حد اقل در اوایل قرن نوزدهم وجود داشته‌است. تعداد کسانی که امروزه از این بازارها خرید می‌کنند مبین زنده بودن فعالیت آنها است. در این مورد با موقعیتی برخلاف قاعده عمومی روبرو هستیم که در آن بازارهای متناوب که در همه جا به عنوان حالت بدوی تجارت شناخته شده، در منطقه‌ای که از لحاظ تجارتی بسیار مجهز است از اهمیت برخوردارند. علت آن را می‌توان در نقش اجتماعی این بازارها که به اندازه فعالیت اقتصادی آنها مهم است دانست؛ زیرا بازار بهترین محل ملاقات اشخاص در منطقه‌ای است که روابط افراد در آن با یکدیگر چندان گسترده نیست۲۲
در نظام سیاسی اسلام، علاوه بر اینکه منعی در خصوص فعالیت‌های اجتماعی زنان وجود ندارد، بلکه بر اساس آموزه‌هایی از اسلام، بر نقش اجتماعی زنان تأکید شده است. سنبل در دانشنامه زنان و اسلام، این پدیده را بلعکس ترسیم می‌کند و معتقد است که در متون فقهی و تئوری اسلامی، زنان به منزوی بودن ترغیب شده‌اند اما در جهان اسلام، زنان تاریخ‌ساز بسیاری وجود داشته است. به‌طور کلی دو دیدگاه در اینباره مطرح شده است که بر مبنای یکی از آنها، زنان به عنوان قربانیان درمانده و منفعل به تصویر کشیده شده‌اند و هویت و موقعیت آنان به مردان متکی است و در مقابل دیدگاه دیگری با وجود محدودیت‌های شرعی برای زنان مسلمان، آنان نقش مهمی در جامعه و خانواده برعهده دارند. بنابر گزارش‌هایی، با ظهور اسلام، تحول‌های جدی در رویکرد به نقش زنان در اجتماع به ویژه در قرآن و روایات صورت گرفته است.
زنان در بریتانیا نقش اجتماعی، فرهنگی و سیاسی زنان در بریتانیا را در طول دو هزاره اخیر پوشش می‌دهد.