معنی کلمه نظام اموزشی و پژوهشی حوزه در دانشنامه اسلامی
اساس پیشرفت جامعه و دین و پایداری آن بر تعلیم و تعلم استوار است و از راه آن انسان می تواند خود و جامعه را از انحراف و نابودی رهایی بخشد و در مسیر سعادت و رفاه و آسایش قرار دهد. در آموزه های ادیان الهی به علم و دانش اهمیت بسیاری داده شده و پیروان آن ها علم را در زندگی امری ضروری به حساب می آورند و بر این باورند که مقام یک جامعه و ملت و پیشرفت آن کاملاً به مقام علمی آن بستگی دارد؛ از این روست که در طول تاریخ پیامبران الهی انسان ها را از راه تعلیم از جهل و نادانی به سوی کمال رهنمون می شوند. خداوند به پیامبر اکرم (ص) فرمود: (اقرأ باسم ربک الذی خلق، خلق الانسان من علق، اقرأ و ربک الاکرم الذی علم بالقلم علّم الانسان ما لم یعلم).در این آیات خداوند پایه های آموزش را بنا نهاد و از خداوند به عنوان معلم اول و از پیامبر اسلام به عنوان معلم دوم یاد شده است. همچنین در آیه ۱۲۹ سوره بقره از پیامبر با عنوان معلم کتاب و حکمت یاد می شود.خداوند در بیشتر آیات از جمله آیه ۹ سوره زمر، برتری علم و عالم را گوشزد می کند و در آیه ۱۱۴ سوره طه به پیامبر توصیه کرده که بگو: بار خدایا، علم مرا افزون کن.پیامبر اسلام نیز در احادیث متعدد به علم و دانش اهمیت داده و تعلم و دانش طلبی را بر هر مسلمانی واجب دانسته است. ایشان فدیه آزادی اسرای جنگ بدر را تعلیم مسلمانان قرار دادند. همچنین به زید بن ثابت توصیه کرد زبان های دیگر مثل سریانی و عبری را بیاموزد. آن حضرت در حدیثی دیگر سعادت دنیا و آخرت را در علم دانست و فرمود: (من أراد الدنیا فعلیه بالعلم و من أراد الآخرة فعلیه بالعلم و من أرادهما معاً فعلیه بالعلم)؛ کسی که دنیا بخواهد، باید در دانایی بکوشد و کسی که آخرت می خواهد نیز باید در دانایی بکوشد و کسی که هر دو را می خواهد، باز باید در دانایی بکوشد.و نیز آن حضرت فرمود: (هلاک امّتی فی ترک العلم)؛ تباه شدن امت من در رها کردن دانش است.حضرت علی (ع) نیز فرمود: (اکتسبوا العلم یکسبکم الحیات)؛ علم را به دست آورید که به شما زندگی خواهد بخشید.نیز فرمود: (و اعلم انّه لا خیر فی علم لا ینفع و لا ینتفع بعلم لا یحق تعلمه)؛ بدان، علمی که در آن نفع و فایده ای نباشد، خیر نیست و تعلم علمی که در آن انتفاع برده نشود، سزاوار نیست.در سیره عملی پیامبر اکرم نیز می توان تأکید بر تحصیل علم را مشاهده کرد. آن حضرت روزی به مسجد وارد شدند و دو گروه عبادت کنندگان و دانش طلبان را دیدند و خود به گروه دوم پیوستند.
انتخاب علم مفید
در آموزه های اسلامی بر انتخاب علمی تأکید شده که فایده اش برای انسان و جامعه بیشتر باشد. رسول خدا در این باره فرمود: (العلم اکثر من ان یحصی فخذ من کل علم احسنه)؛ علم و دانش بیش از آن است که بتوان آن را شمارش کرد. پس نیکوترین آن را فرا بگیر.و نیز فرمود: (خذوا من کل علم ارواحه و دعوا ظروفه فإنّ العلم کثیر والعمر قصیر)؛ از هر دانشی روح و عصاره و لبّ آن را بگیرید و پوسته های آن را رها سازید؛ زیرا علم پر دامنه و گسترده و عمرها کوتاه و زودگذر است.حضرت علی (ع) نیز در این باره فرمود: (العلم أکثر من أن یحاط به فخذوا من کل علم أحسنه).
عمل طبق علم
در مبانی و مصادر حدیثی بر این نکته تأکید شده است. رسول خدا فرمود: (العلم ودیعة الله فی أرضه و العلماء أمنائه علیها فمن عمل بعلمه أدی امانته و من لم یعمل بعلمه کتب فی دیوان الخائنین)؛ علم امانت خدایی در روی زمین است و عالمان امانت دار آن هستند. پس کسی که به علمش عمل کند، امانت را ادا کرده و آن که به آن عمل نکند، نام او در دیوان خائنان نوشته می شود.
رشد دانش
...