ناپسند داشتن

مولویان علاوه بر رفتار در کلام نیز رعایت ادب و اعتقادات را بسیار محترم و واجب می‌دانستند؛ لذا در بکار بردن اصطلاحاتی که علاوه بر معانی مختلف آن اصطلاح در زبان و نزد عوام، احتمال داشتن معانی ناپسندی برای آن‌ها وجود داشت، به جد امساک می‌ورزیدند. بدین روی و از روی رعایت ادب و اعتقادات، برخی اصطلاحات به‌خصوص در میان مولویان پیدا شده است؛ مثلاً اصطلاحاتی چون «در بستن»، «اجاق یا چراغ را خاموش کردن»، «چراغ روشن کردن» و . . . که علاوه بر معانی مختلف، معانی ناپسندی در این اصطلاحات نهفته می‌دیدند، میان مولویان به کار نمی‌رفت به جای آن‌ها تعبیرهایی چون «در را روی هم گذاشتن» یا «سر کردن»، «اجاق یا شمع را راحت کردن»، «چراغ را بیدار کردن» به کار می‌رفت.

((براى به خاك ماليدن بينى او و ناپسند داشتن او - يعنى عياشى - آن نماز را دوبارهاعاده كند)).(49)

«پیوسته شراب می‌نوشید. چندین مغعول نگه می‌داشت و در قلمروی خود هرکجا جوان نکوروی و بی‌ریش می‌بود، او به هر طریقی شده وی را مغعول گردانیدی. او پسرانِ بِیگ خود و بیگ پسرانش را و برادران شیری‌اش را گردانیدی. درطول زندگی‌اش این فساد دامنه‌ای یافت که دیگر کسی پیدا نمی‌شد که مفعولی نداشتی. داشتن ایشان مزیّتی به‌شمار بود و نداشتن‌شان نقصی… به گِرد او لوده‌ها و دلقکان که کارهای زشت و ناپسند می‌کردند، آن‌هم در پیش چشم مردم.

احساس گناه جنسی یکی دیگر از موضوعات قابل تشخیص در بیچارگان است. این امر، برای مثال، در پیشنهاد مساله‌ای ناپسند در گذشته واروارا و همچنین این واقعیت که او و دووشکین با هم ارتباط دور خانوادگی دارند، نشان داده می‌شود که حکایت از زنا با محارم دارد. منابع دیگری مانند کنستانتین موچولسکی در این دیدگاه سهیم بودند: «موتیف علاقه داشتن یک پیرمرد به دختری همراه با آمیختگی مبهم اروتیسم و «عاطفه پدری» یکی از موضوعات مورد علاقه داستایفسکی است.

مردانی را دیدم که داشتن دختران را ناپسند می شمارند، حال آنکه زنان صالح هرگز مورد تکذیب واقع نمی‌شوند.

يكى از علل دروغگويى فرزندان ، تكاليف سنگين بر آنهاتحميل نمودن و توقع بيش از طاقت از آنان داشتن است سختگيرى هاى اولياىاطفال و توقعات نادرستى كه فوق طاقت كودكان است آنان را به راه دروغگويى مىكشاند و اين خلق ناپسند را در وجود آنان بيدار مى كند.

بخيل بودن بدترين اخلاق است ؛ و نيز طَمَع داشتن خصلتى ناپسند و زشت مى باشد.