نافع بن هلال بجلی

33- نافع بن هلال بجلّى (يا: جملى ) از بزرگان بزرگوار و شجاع شيعه ، كه ازقاريان قرآن و حاملان حديث و از اصحاب اميرالمؤ منين بود و در ركاب آن حضرت ، در سهجنگ جمل ، صفين و نهروان شركت داشت . (ابصار العين ، ص 86).

نافع بن هلال كه يكى از شجاعان لشكر امام حسين عليه السّلام بود، تيرهاى مسموم داشتو اسم خود را بر فاق تيرها نوشته بود شروع كرد به افكندن آن تيرها بر دشمن و مىگفت :

من نافع بن ابى الحمراء قال شهدت رسول الله صلّى اللّه عليه و آله ثمانية اشهر اذاخرج الى صلاة الغداة مرّ بباب فاطمة فقال : السلام عليكماهل البيت و رحمة الله و بركاته انّما يريد الله ليذهب عنكم الرجساهل البيت و يطهركم تطهيرا. بحار / 43 / 53

5.اباضيه : مؤ سس اين فرقه عبدالله بن اباض (م . 86 ه‍ق )است . برخى برآن اند كهعبدالله رهبر سياسى اين گروه بوده است و رهبرى علمى و دينى بر عهده جابر بنزيدالعمانى مى باشد. عبدالله نخست با نافع بن ازرق (مؤ سس فراقه ازارقه ) همراهىمى كرد اما پس از مطلع شدن از آراى افراطى از او جدا شد. عبدالله در زمان مروان بن محمدخروج كرد و سپاه مروان در محلى به نام تباله با او جنگيد. جابر بن زيد از سراناباضى مذهب و از همين قبيله اند. از اين رو تبليغ جابر در عمان مؤ ثر واقع شد و بسيارىاز مردم آن ديار، مذهب اباضى را پذيرفتند. ظاهرا هم زمان باانحلال حكومت بنى اميه در سال 132 هجرى جلندى بن مسعود موفق شد تا حكومت اباضىرا در عمان تاءسيس كند. اما به زودى سفاح خليفه عباسى سپاهى به عمان فرستاد وحكومت جلندى را در سال 134 هجرى از ميان برداشت . پس از مدتى اباضيه بار ديگر درعمان حاكميت يافتند و اين وضعيت حدود صد سال ادامه داشت تا اينكه در ميان اباضيهاختلافاتى رخ داد و پس از آن سپاهى از سوى معتضد عباسى به عمان حمله كرد و بارديگر حكومت اباضيه را برچيد اما عقيده بيشتر مردم همچنان اباضى باقى ماند.(24)

خوارج ازارقه دشمنان خود را در جهنم ، جاويد مى دانستند. اين فرقه با نافع بن ازرقبيعت كرده ، وى را اميرالمؤ منين مى گفتند. گروه خوارج عمان و يمامه نيز با آنان هم آهنگشده و گروهى در حدود 20 هزار نفر گرديدند و به طرف خوزستان رفته ، بر اهواز وفارس و كرمان دست يافتند و ماليات آن سامان را در اختيار خود گرفتند. استاندار بصرهعبدالله بن حارث كه از سوى عبدالله بن زبير منصوب شده بود، سپاهى به فرماندهىمسلم بن عيسى بن كريز براى سركوبى خوارج اعزام داشت در منطقه دولاب اهواز ميان دوسپاه جنگ در گرفت ازارقه پيروز شدند ابن زبير بار ديگر نيروهائى براىسركوبى خوارج اعزام كرد كه با شكست روبرو شدند.

وقتى عبداللّه زبير در مكه به حكومت رسيد، گروهى از اين افراد شورشى و خارجى درعراق به سركردگى نافع بن ازرق ، و گروه ديگرى در يمامه به زعامت ((نجدة بنعامر حرورى )) آشكار گشتند.

مـؤ لف : ايـن مـعـنـا را قمى هم در تفسير خود به سند خويش از ابى الربيع از ابى جعفر(عـليـه السـلام ) در پاسخ از سوالات نافع بن ازرق روايت كرده . و نيز الدر المنثور آنرا به چند طريق از سعيد بن جبير و ابن جريح و ابن زيد روايت كرده است .

سپس ، نافع بن هلال از جا بلند شد و عرض كرد: اى پسررسول خدا! تو مى دانى كه جد پيامبر خدا هم نتوانست محبت خود را دردل هاى همه جاى دهد و چنانچه مى خواست ، همه فرمان پذير او نشدند، زيرا كه در ميانمردم ، منافقانى بودند كه نويد يارى مى دادند ولى دردل نيت بى وفايى داشتند، اين گروه در پيش روى ازعسل شيرين تر و در پشت سر، از حنظل تلخ ‌تر بودند! تا خداىمتعال او را به جوار رحمت خود برد، و پدرت على عليه السلام نيز چنين بود، گروهى بهيارى او برخاستند و او با ناكثين و قاسطين و مارقينقتال كرد تا مدت او نيز به سر آمد و به جوار رحمت حق شتافت ، و تو امروز نزد ما برهمان حالى ! هر كس پيمان شكست و بيعت از گردن خود برداشت ، زيانكار است و خدا تو رااز او بى نياز مى گرداند، با ما به هر طرف كه خواهى به سوى مغرب و يا مشرق ،روانه شو، به خدا سوگند كه ما از قضاى الهى نمى هراسيم و لقاى پروردگار راناخوش نمى داريم و ما از روى نيت و بصيرت هر كه را با تو دوستى ورزد، دوست داريم، و هر كه را با تو دشمنى كند، دشمن داريم . (520)

15 - همين نافع بن جبير چنان بود كه چون جنازه اى تشييع مى شد مى پرسيد اين جنازهكيست ؟! اگر مى گفتند: ((قريشى ))است مى گفت : ((واقوماه !))و اگر مى گفتند: عربغير قريشى است مى گفت : ((وابلدتاه !))(يا:وامادتاه !))و اگر مى گفتند ((مولى))است مى گفت : ((مال خداست هر چه را بخواهد مى گيرد و هر چه بخواهد بر جاى مىگذارد!))(199)

نافع بن عبدالرحمن با کُنیهٔ ابوعبدالله یا ابو رُوَیم (؟-۷۸۵م ) قاری اهل مدینه از قاریان هفتگانه، ایرانی‌اصل اصفهانی بود.