میرزا هدایت الله مشهدی

در سال ۱۲۶۰ هـ. ش نجم‌السلطنه با شوهر دومش میرزا هدایت‌الله وزیردفتر (پسر میرزاحسین آشتیانی و پسرعمو و برادرزن میرزا یوسف مستوفی‌الممالک) ازدواج کرد. حاصل این ازدواج هم دو فرزند بود، آمنه دفترالملوک و محمد مصدق که بعدها نخست‌وزیر و یکی از چهره‌های اثرگذار تاریخ ایران شد. وقتی محمد مصدق ۱۰ ساله بود، پدرش میرزا هدایت‌الله وزیردفتر در پاندمی وبا (۱۸۹۱-۱۸۹۲) درگذشت و نجم‌السلطنه سرپرستی دو فرزندش را برعهده گرفت. محمد مصدق در بزرگسالی بارها از زحماتی که مادرش برای تربیت و هدایت او کشیده بود قدردانی می‌کرد. مصدق پایان‌نامهٔ دکترایش را در سال ۱۹۱۴ با موضوع «وصیت در حقوق اسلام» به زبان فرانسه در دانشگاه نوشاتل سوییس نوشت و آن را به مادرش تقدیم کرد.

چون چند سالی بیشتر نداشت پسرعمویش یعنی میرزا هدایت الله آشتیانی پدر محمد مصدق ده سال به نیابت او، عملاً امور مالی کشور را بر عهده داشت..

میرزا هدایت الله اورسجی: عارف، فقیه و دانشمند قرن سیزدهم هجری

او فرزند میرزا هدایت‌الله تبریزی بود که به گفته شاردن نانوا بود. هدایت الله، در عهد شاه‌عباس بزرگ چون نتوانست در تبریز کاری مناسب بیابد، به‌ناچار با فرزند خود محمدتقی — که ۱۳ یا ۱۴ سال داشت— به قزوین رفت و در آنجا به‌کار نانوایی پرداخت. پس از آنکه محمدتقی به سن رشد رسید، پدرش او را به اصفهان پایتخت صفویه فرستاد مگر در این شهر کاری پیدا کند. در پایتخت محمدتقی به زمره نظامیان درآمد و دو سال در زمرهٔ تفنگچیان شاهی بسر برد.

پس از او پسرش میرزا هدایت‌الله به تولیت رسید که تا دوره پهلوی اول متولی شاه عبدالعظیم بود.

بزرگ‌ترین فرزند فیروز میرزا نصرت‌الدوله و حاجیه هما خانم، ملک‌تاج خانم نجم‌السلطنه، بانویی روشن‌ضمیر و بااراده بود که با میرزا هدایت‌الله وزیر دفتر از خاندان مستوفیان آشتیان ازدواج کرد.

منزل میرزا هدایت الله وزیردفتری مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان آشتیان، بازار شهر آشتیان، موزه فعلی شهر آشتیان واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۲۰۹۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.