میرزا محمودخان طباطبایی عطاءالملک

معنی کلمه میرزا محمودخان طباطبایی عطاءالملک در دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] علاءالملک، میرزا محمودخان طباطبایی، از رجال قاجار در دوره های ناصری، مظفری و مشروطه، بوده است.
وی در اول شعبان ۱۲۵۸ در تبریز در خانوادۀ نظام العلماء متولد شد. پدرش میرزاعلی اصغر مستوفی بود. میرزا محمود مدت ده سال به تحصیل علوم متداول در ایران پرداخت. سپس، برای ادامه تحصیل به تفلیس رفت و پس از چند سال به ایران بازگشت.
ورود به مشاغل دولتی
تاریخ دقیق ورود او به مشاغل دولتی در منابع ذکر نشده است، ولی در حدود اواسط دورۀ ناصرالدین شاه، نخستین شغل وی در تبریز محصلی محاسبات بود. وی در این دوره، لقب وکیل دفتر نیز گرفت. سپس به تهران رفت و وارد وزارت خارجه شد. در ۱۲۸۷، برای انجام دادن مذاکرات مرزی ایران و افغانستان، به مأموریتی شش ماهه در لندن رفت. در ۱۲۹۰، در نخستین سفر ناصرالدین شاه به اروپا، میرزامحمود برای انجام دادن مقدمات ورود شاه، به حاجی ترخان رفت و تا مسکو همراه شاه بود و سپس به همراه حرم شاهی به ایران بازگشت. وی در ۱۲۹۴، سرکنسول ایران در انگلیس شد و شش سال در آن جا بود. در ۱۳۰۰، با سمت مستشاری به پترزبورگ رفت. بعد از یک سال، کاردار ایران در روسیه و در ۱۳۰۴، وزیر مختار ایران در پترزبورگ شد. مأموریت وی در روسیه در موقعیت حساسی صورت گرفت و میرزا محمود پیوسته مراقب حفظ مناسبات سیاسی ایران و روس بود. به ویژه با توجه به رقابت روس و انگلیس و امتیازاتی که انگلستان در ایران به دست آورده بود، وی در جهت بهبود مناسبات ایران و روسیه می کوشید
لقب علاء الملک
در ۱۳۰۹ پس از فوت میرزا عبداللّه خان علاءالملک (برادر میرزا حسین خان مشیرالدوله)، میرزامحمود به علاءالملک ملقب شد علاءالملک تا ۱۳۱۲ در روسیه بود و در این سال، به جای برادرش وزیر مختار عثمانی شد. از جمله اقدامات او در آن جا این بود که سلطان عثمانی را راضی کرد تا میرزاحسن خان خبیرالملک، شیخ احمد روحی و میرزاآقاخان کرمانی را که متهم به دست داشتن در قتل ناصرالدین شاه بودند، به ایران تحویل دهد. حتی سلطان عثمانی را قانع کرد که این سه تن در شورش ارامنه در ۱۳۱۲ دست داشته اند اما کوششهای او برای اقناع سلطان عثمانی برای دستگیری سید جمال الدین اسدآبادی و بازگرداندن او به ایران به جایی نرسید.
بازگشت به ایران
...

جملاتی از کاربرد کلمه میرزا محمودخان طباطبایی عطاءالملک

میرزا محمودخان پسر میرزاعلی‌نقی حکیم‌باشی پسر میرزا حسن حکیم‌باشی اصفهانی در سال ۱۲۳۵ خورشیدی در شهر بروجرد به دنیا آمد. او عموی ابراهیم حکیمی می‌باشد.
پدرش میرزا محمودخان از خاندانی بود که نیای بزرگش در زمان صفویه فرستاده و وزیر خاندان اردلان شد. خانواده‌های آصف، آصف‌وزیری، صادق‌وزیری، مشیر‌وزیری، معتمد‌‌وزیری، مسعود‌وزیری، حسام‌وزیری، معین‌وزیری و وزیری در سنندج از این خاندانند.
میرزا محمود طباطبائی معروف به میرزا محمودخان علاءالملک از دولتمردان عصر قاجار و چهارمین وزیر علوم ایران بود.
فرمانی که از طرف صفیعلیشاه صادر گردید و به موجب آن میرزا محمودخان مدعی جانشینی صفی گردید، در باره این درویش نگاشته بعینه نقل قول می‌گردد.
در حالی که در تبریز کار تخلیه گل و لای و صخره‌های بر جای مانده از سیل در سطح شهر ادامه داشت، حضور و نظارت شخص میرزا محمودخان جم ـوزیر کشور کابینه فروغیـ در تبریز در فاصله ۲۷ مرداد تا ۱۱ شهریورِ همان سال نیز موجب تحرک بیشتر در اقدامات جاری شد. یکی از نخستین اقداماتی که پس از بروز سیل صورت گرفت، مأموریت هیاتی از مهندسین شهرداری برای بازسازی مسیل‌ها بود. احیاء مسیل‌های قوری چای و میدان چای از طریق خاکبرداری، بازسازی دیواره‌ها و تخریب ساخت و سازهایی که در آن‌ها صورت گرفته بود و همچنین احداث سدهایی در نظامیه و دیگر نقاط از جمله اقداماتی بود که با تخصیص یک اعتبار ۲۰۰ هزار تومانی از سوی دولت آغاز شد.
میرزا زین‌العابدین صاحب دو پسر بود: میرزا محمودخان شارق‌الدوله و غلامعلی‌خان.
افزایش تمایل شاه به حکیم‌الملک منجر به اعطای نشان و درجه و عنوان‌های متعددی به او شد، از جمله اعطای یک قبضه عصای مرصّع ممتاز از جواهرخانهٔ خاصّه و دست‌خط نَمط خسروانی در بذل و تفویض منصب وزیر مسکوکات و دارالضرب و وزیر دربار دولت به میرزا محمودخان بروجردی.

عناوین و مناصب متعددی که میرزا محمودخان بروجردی طی دوران فعالیت‌های پزشکی و سیاسی خود کسب کرد.

در اولین سفر مظفرالدین شاه به اروپا، در فروردین ۱۲۷۹ ه‍.خ میرزا محمودخان بروجردی حکیم‌الملک، وزیر دربار و عده‌ای دیگر با او همراه بودند. در روز پنجشنبه ۱۲۷۹ ه‍. خ؛ که به مظفرالدین شاه در پاریس سوء قصد شد، میرزا محمودخان بروجردی حکیم‌الملک، به‌چابکی با انگشتان زورمندش چنان دست سوءقصدکننده را فشرد که سلاح از کف او رها شد و شاه از خطر نجات یافت.