معنی کلمه موطا مالک بن انس در دانشنامه اسلامی
او از میان صد هزار حدیث ده هزار روایت را انتخاب کرد و برای تنقیح روایات، پیوسته به آنها مراجعه می کرد و با محک قرآن و حدیث می سنجید تا آن که بالاخره شمار روایات به سه هزار روایت، تقلیل یافت.از نگاه برخی از محقّقان اگر مالک فرصتی دیگر می یافت، در پی مراجعه مکرر همه روایات کتابش را حذف می کرد .مالک، پس از نگاشتن کتاب خود آن را بر فقها ی مدینه عرضه کرد و به خاطر کوشش زیادی که در تنقیح و پیراسته ساختن کتاب خود به عمل آورد، نام آن را موطّا گذاشت که به معنای کتاب منقّح و آماده است مالک خود گفته است:پس از تألیف کتاب آن را بر هفتاد تن از فقها ی مدینه عرضه کردم و چون همگی در محتوای کتاب با من موافقت داشتند آن را موطّا (به معنای موافقت شده) نامیدم کتاب موطّا، کهن ترین کتاب روایی تدوین یافته اهل سنت است که در سده دوم نگاشته شده و به دست ما رسیده است. ابوریه به نقل از ابهری آورده است که مالک در این کتاب ۱۷۲۰ روایت آورده که از آن میان ۶۰۰ حدیث مسند، ۲۲۲ حدیث مرسل، ۶۱۳ حدیث موقوف (= گفتار صحابه) و ۲۸۵ روایت گفتار تابعان (= مقطوع) است. شمار روایات کنونی موطّا به مراتب بیش از این رقم است.
[ویکی فقه] مؤلف: مالک بن انس
او از میان صد هزار حدیث ده هزار روایت را انتخاب کرد و برای تنقیح روایات، پیوسته به آنها مراجعه می کرد و با محک قرآن و حدیث می سنجید تا آن که بالاخره شمار روایات به سه هزار روایت، تقلیل یافت.از نگاه برخی از محقّقان اگر مالک فرصتی دیگر می یافت، در پی مراجعه مکرر همه روایات کتابش را حذف می کرد .مالک، پس از نگاشتن کتاب خود آن را بر فقها ی مدینه عرضه کرد و به خاطر کوشش زیادی که در تنقیح و پیراسته ساختن کتاب خود به عمل آورد، نام آن را موطّا گذاشت که به معنای کتاب منقّح و آماده است مالک خود گفته است:پس از تألیف کتاب آن را بر هفتاد تن از فقها ی مدینه عرضه کردم و چون همگی در محتوای کتاب با من موافقت داشتند آن را موطّا (به معنای موافقت شده) نامیدم کتاب موطّا، کهن ترین کتاب روایی تدوین یافته اهل سنت است که در سده دوم نگاشته شده و به دست ما رسیده است. ابوریه به نقل از ابهری آورده است که مالک در این کتاب ۱۷۲۰ روایت آورده که از آن میان ۶۰۰ حدیث مسند، ۲۲۲ حدیث مرسل، ۶۱۳ حدیث موقوف (= گفتار صحابه) و ۲۸۵ روایت گفتار تابعان (= مقطوع) است. شمار روایات کنونی موطّا به مراتب بیش از این رقم است.
نسخه های کتب
با توجه به قدمت این کتاب و پدیده استنساخ، نسخه های موطّا دچار اختلاف شده است که شمار آن را تا سی نسخه گفته اند ت برخی از دانشمندان ؛ هم چون دار قطنی و ابو الولید باجی، کتابی با عنوان اختلاف الموطّا نگاشتند.بنا به نقل سیوطی که خود از شارحان موطّا است، مشهورترین نسخ موطّا چهارده نسخه است که از میان آنها معروف ترین نسخه ها، عبارتند از:۱. نسخه یحیی بن یحیی۲. نسخه محمد بن حسن شیبانی۳. نسخه ابومصعب زهری۴. نسخه ابن وهب و از میان آنها نسخه یحیی بن یحیی لیثی (م ۲۳۴) را صحیح ترین نسخه دانسته اند .کتاب موطّا به خاطر جایگاه علمی و فقهی مالک در میان اهل سنت ـ و نیز دقت مؤلّف در نگارش ـ از احترام ویژه ای برخوردار است. شافعی معتقد است: صحیح ترین کتاب ها در زمین پس از قرآن، موطّا مالک است . و دهلوی کتاب موطّا و صحیح بخاری و مسلم را در بالاترین سطح اعتبار می شناسد .
انگیزه تالیف کتاب
مالک کتاب موطّا را در پاسخ به درخواست منصور عباسی نگاشت. شافعی چنین نقل می کند:منصور در سال ۱۴۸ هجری به مدینه آمد و مالک بن انس را طلبید و به او گفت: مردم در عراق دچار اختلاف شده اند از تو می خواهیم که کتابی برای مردم فراهم آوری تا باعث اجتماع و اتحاد مردم شود. مالک در پاسخ منصورـ خلیفه عباسی ـ اقدام به تدوین موطّا نمود .
شروح کتاب
...
[ویکی اهل البیت] یکی از منابع اولیه حدیثی اهل سنت است. مؤلف این کتاب مالک ابن انس یکی از فقهای چهارگانه اهل سنت و رئیس مذهب مالکی است.
مالک بن انس در سال 93 هجری در مدینه به دنیا آمد و در سال 179 هجری در همین شهر چشم از جهان فرو بست او در مدینه از حضور اساتید و مشایخ حدیثی ناموری که جزء بزرگان تابعان بودند، همچون: ربیعه الرأی، ابن شهاب زهری، زید بن اسلم، یحیی بن سعید انصاری و.... بهره جست. او هم چنین مدتی از محضر امام صادق علیه السلام بهره گرفت و پیوسته آن حضرت را به کثرت عبادت می ستود. مالک یکی از ائمه چهارگانه فقه اهل سنت و بنیان گذار فقه مالکی است. تکیه بر سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و تا حدود زیادی پرهیز از رأی و قیاس از ویژگی های فقه اوست.
مالک کتاب موطّا را در پاسخ به درخواست منصور عباسی نگاشت. شافعی چنین نقل می کند: منصور در سال 148 هجری به مدینه آمد و مالک بن انس را طلبید و به او گفت: مردم در عراق دچار اختلاف شده اند از تو می خواهیم که کتابی برای مردم فراهم آوری تا باعث اجتماع و اتحاد مردم شود. مالک در پاسخ منصورـ خلیفه عباسی ـ اقدام به تدوین موطّا نمود
او از میان صد هزار حدیث ده هزار روایت را انتخاب کرد و برای تنقیح روایات، پیوسته به آنها مراجعه می کرد و با محک قرآن و حدیث می سنجید تا آن که بالاخره شمار روایات به سه هزار روایت، تقلیل یافت. از نگاه برخی از محقّقان اگر مالک فرصتی دیگر می یافت، در پی مراجعه مکرر همه روایات کتابش را حذف می کرد6
مالک، پس از نگاشتن کتاب خود آن را بر فقهای مدینه عرضه کرد و به خاطر کوشش زیادی که در تنقیح و پیراسته ساختن کتاب خود به عمل آورد، نام آن را موطّا گذاشت که به معنای کتاب منقّح و آماده است
مالک خود گفته است: پس از تألیف کتاب آن را بر هفتاد تن از فقهای مدینه عرضه کردم و چون همگی در محتوای کتاب با من موافقت داشتند آن را موطّا (به معنای موافقت شده) نامیدم کتاب موطّا، کهن ترین کتاب روایی تدوین یافته اهل سنت است که در سده دوم نگاشته شده و به دست ما رسیده است. ابوریه به نقل از ابهری آورده است که مالک در این کتاب 1720 روایت آورده که از آن میان 600 حدیث مسند، 222 حدیث مرسل، 613 حدیث موقوف (= گفتار صحابه) و 285 روایت گفتار تابعان (= مقطوع) است. با توجه به قدمت این کتاب و پدیده استنساخ، نسخه های موطّا دچار اختلاف شده است که شمار آن را تا سی نسخه گفته اند بنا به نقل سیوطی که خود از شارحان موطّا است، مشهورترین نسخ موطّا چهارده نسخه است که از میان آنها معروف ترین نسخه ها، عبارتند از:
و از میان آنها نسخه یحیی بن یحیی لیثی (م 234)را صحیح ترین نسخه دانسته اند
کتاب موطّا به خاطر جایگاه علمی و فقهی مالک در میان اهل سنت ـ و نیز دقت مؤلّف در نگارش ـ از احترام ویژه ای برخوردار است. شافعی معتقد است: صحیح ترین کتاب ها در زمین پس از قرآن، موطّا مالک است . و دهلوی کتاب موطّا و صحیح بخاری و مسلم را در بالاترین سطح اعتبار می شناسد