معنی کلمه منزل قصر بنی مقاتل در دانشنامه اسلامی
وقتی که امام حسین (علیه السلام) در منزل قصر بنی مقاتل فرود آمد، خیمه افراشته ای را دید. پرسید: این چادر (خیمه) متعلق به چه کسی است؟ گفتند: متعلق به عبیدالله بن حر جعفی است.او از اشراف و دلیران شهر کوفه بود. امام (علیه السّلام) فرستاده خود (حجاج بن مسروق) را به نزد وی فرستاد. او (حجاج) به چادر عبیدالله رفت و گفت: حسین بن علی خواسته تا نزد او بروی.عبیدالله بن حر گفت: به خدا سوگند من از شهر کوفه بیرون نیامدم، مگر اینکه دیدم اکثر مردم این شهر، خود را برای جنگ با او و سرکوبی شیعیانش آماده می کردند و برای من مسلم است که او در این جنگ، کشته خواهد شد و من توانایی یاری و کمک او را ندارم؛ لذا اصلا دوست ندارم که او مرا ببیند و من او را.(حجاج به نزد امام (علیه السّلام) بازگشت و پاسخ عبید الله حر را به اطلاع امام رساند.) در این هنگام امام (علیه السّلام) نعلین پوشید و به چادر او رفت و او را به یاری خویش دعوت کرد.عبید الله گفت: به خدا سوگند من می دانم که هرکس از فرمان تو پیروی کند، به شهادت و خوشبختی ابدی نایل شده است؛ ولی من احتمال نمی دهم که یاری من به حال تو سودی داشته باشد؛ زیرا در کوفه کسی را ندیدم که مصمم به یاری و پشتیبانی شما باشد و به خدا سوگندت می دهم که از این امر معافم بداری؛ زیرا جان من هنوز مرگ را بر خود ارزانی نداشته است (تمایلی به مرگ ندارد)؛ ولی این اسب خود «ملحقه» را که به خدا سوگند، تا حال به وسیله آن دشمنی را تعقیب نکرده ام، جز اینکه به او رسیده ام و هیچ دشمنی مرا تعقیب نکرده است، مگر اینکه با داشتن این اسب از چنگال او نجات یافته ام (را به حضور شما تقدیم میکنم)، پس آن را بگیر که مال توست.امام فرمود: اکنون که در راه ما از نثار جان امتناع می ورزی، ما نیز به اسب تو، نیاز نداریم. (ابن اعثم این جریان را به تفصیل ذکر کرده است) بلاذری مطلبی را نقل کرده است که حاکی از قبول اسب از ناحیه امام است، ولی این گزارش با شخصیت و روحیه امام سازگار نیست و حق همان است که در متن از دینوری نقل کردیم؛ زیرا امام به اسب نیاز نداشت: بلکه درصد جذب و هدایت انسانها بود لذا ابن اعثم نیز می نویسد: امام حسین در جواب عبیدالله بن حر فرمود: ای پسر حر، من برای اسب یا شمشیرت به اینجا نیامدم؛ بلکه من آمده ام تا تو را به یاری فرابخوانم.
معرفی شخصیت عبیدالله
عبیدالله بن حر از دوستداران عثمان بود. وقتی که عثمان کشته شد. او هم از کوفه خارج شد و به شام نزد معاویه رفت و همراه او در جنگ صفین شرکت کرد و بعد از شهادت امیرمؤمنان به کوفه برگشت.چنان که ملاحظه می شود، هنگامی که امام حسین (علیه السّلام) در منزل قصر بنی مقاتل او را به یاری خویش فراخواند، نپذیرفت. ولی بعد از شهادت امام به حالت اعتراض به قتل حسین بن علی (علیه السّلام) از کوفه و از نزد ابن زیاد خارج شد و به مدائن رفت و تا زمان حکومت مختار آنجا بود، و به کمک یارانش، مالیات و خراج آنجا را می گرفت. از این رو مختار، زن او را زندانی کرد و تهدید نمود که یاران او را در کوفه خواهد کشت، تا او را وادار کند دست از یاغی گری بردارد. ولی او شبانه به همراه تعدادی از یارانش به کوفه آمد و زنش را از زندان آزاد کرد و نزد مصعب بن زبیر رفت و همراه مصعب بود، تا اینکه میان او و مصعب به هم خورد و زندانی شد. ولی خیلی زود با وساطت افرادی از اقوامش آزاد شد و بعد از آن به عبدالملک بن مروان پیوست و عبدالملک او را به همراه عده ای، در پیشاپیش سپاهش به سوی کوفه فرستاد. وی سرانجام در سال ۶۸ ق همانجا به دست نیروهای مصعب کشته شد. درباره عبیدالله بن حر، این جریان نیز در برخی منابع تاریخی نقل شده است: چون عبید الله در عصر حاکمیت امیرالمومنین (علیه السّلام) مدتی در شام اقامت کرد، همسرش به سبب متارکه عبید الله و دوری از او با عکرمه بن حبیص ازدواج کرد.چون عبیدالله از این امر آگاه شد، خدمت امام علی (علیه السّلام) رسید و موضوع با حضرت در میان گذاشت. امیرالمؤمنین (علیه السّلام) به او فرمود: چرا از دشمنان ما پشتیبانی کردی؟ او گفت: آیا عدل تو مانع از آن است که من به حقم برسم؟ علی (علیه السّلام) فرمود: نه، سپس عبیدالله جریان را به امیرمؤمنان (علیه السّلام) بازگو کرد. حضرت زن را که آبستن بود، نزد شخصی درخور اعتماد گذاشت و بعد از وضع حمل، بچه را به عکرمه و زن را به عبیدالله داد و او به شام برگشت تا آنگاه که علی (علیه السّلام) به شهادت رسید.
پشیمانی و ندامت
ابن اعثم می نویسد: عبیدالله بن حر بعد ازشهادت امام (علیه السّلام) از اینکه حسین را یاری نکرده بود، در قالب اشعاری چنین اظهار پشیمانی کرد:اراها حسرة مادمت حیا •ترده بین صدری والتراقی.حسین حین یطلب بذل نصری •علی اهل العداوة والشقاقفلو واسیته یوما بنفسی •لئلت کرامة یوم التلاقیمع ابن محمد تفدیه نفسی •تودع ثم ولی بانطلاقغداة یقول لی بالقصر قولا •اتترکنا و تعزم بالفراقفلو فلقت التلهب قلب حی• لهم القلب منی بانفلاقفقد فاز الذی نصر الحسینا •و خاب الاخسرون ذوو تا زمانی که زنده ام، ندامتی را در خود احساس می کنم که از سینه تا گلویم را فرا گرفته است. زمانی که حسین از من در برابر دشمنان و تفرقه اندازان طلب یاری کرد. اگر من جانم را تقدیم او می کردم، روز دیدار حق، با پسر محمد که جان فدای او باد، به کرامت نایل می شدم. (اما من دعوت او را اجابت نکردم و او) با من وداع کرد و سپس به سرعت رهسپار مقصدش شد. آن روز حسین در قصر (بنی مقاتل) به من می گفت: آیا مرا رها می کنی و از ما جدا می شوی؟ اگر دریغ و افسوس قلب شخص زنده ای را بشکافد، قلب من میخواست خود (از این حسرت) شکافته شود. به راستی آنان که حسین (علیه السّلام) را یاری کردند، رستگار شدند و منافقان زیان دیدند.ابوحنیفه دینوری نیز در جای دیگر، این اشعار را با تفاوتهایی به اختصار آورده است. عده ای احتمال داده اند او اولین کسی است که در رثای امام حسین مرثیه سرود.
ملاقات دو مرد مشرقی با امام
...