معنی کلمه منبع تامین اب در دانشنامه اسلامی
بیش از ۲۹ آیه ، آسمان را منبع نزول و تأمین آب مورد نیاز انسان و ساکنان روی زمین معرّفی کرده است: «أَنزَل مِن السَّماء مَاءً» در این آیات و بسیاری از آیات دیگر، فرو فرستادن آب از آسمان با واژه های «أنزلنا» یا «نزّلنا» بیان شده است که واژه اخیر بر فراوانی نزول آب دلالت می کند؛ ولی در آیه ۲۵ عبس تعبیر ریختن (صببنا) به کار رفته است: «أَنّا صَببنَا المَاءَ صَبّاً».
عدم توانایی انسان بر فرود فرستادن آب
در آیه ۱۱ قمر که فرو فرستادن آب را برای عذاب و غرق شدن قوم نوح حکایت می کند، گونه تعبیر با آیات پیشین متفاوت است و از گشودن درهای آسمان با آبی فراوان و پی در پی سخن رفته است: «فَفَتحنَا أَبوبَ السَّماء بِماء مُنهَمِر». نکته برجسته و تأکید شده در تمام این آیات، این است که «خداوند» آب را از آسمان فرو می فرستد. در آیه ۶۹ واقعه توان فرو فرستادن آب از انسان نفی شده و فقط به خداوند اختصاص یافته است: «ءَأَنتُم أَنزلتُموهُ مِن المُزنِ أَم نَحنُ المُنزِلون».
مقصود از سماء در آیات
در مقصود از سماء، تفاسیری کم و بیش گوناگون از سوی مفسران ارائه شده است: برخی گفته اند: باران، آبی است که از زیر عرش خدا بیرون آمده، از آسمانی به آسمانِ پایین تر فرو می ریزد تا به آسمان دنیا می رسد و در محلی به نام «ایرم» جمع می شود؛ آن گاه ابرهای سیاه به طرف آن رفته، از آن سیراب می شوند؛ سپس خداوند آن را به هر کجا که می خواهد می فرستد. عکرمه گفته است: آب از آسمان هفتم بر روی ابرها فرو می ریزد که هر قطره آن به اندازه یک شتر است. از حسن بصری پرسیده شد که باران از آسمان است یا ابر؟ پاسخ داد: از آسمان است و ابر ، عَلَمی است که آب از آسمان بر آن فرو می ریزد. نظیر این تفسیر از سدّی نیز نقل شده است. ریشه این نوع تفسیر از آیات را که امروزه قابل اثبات نیست می توان در روایات اسرائیلی مشاهده کرد؛ چنان که از کعب نقل شده است: ابر، غربال باران است و اگر هنگام نزول آب از آسمان ابر نمی بود، آب همه آن چه را که روی زمین بود، از بین می بُرد. وهب بن منبه گفته است که نمی دانم باران، قطره ای است که از آسمان بر ابر فرو ریخته یا در خود ابر ایجاد شده است.
نظر فخر رازی
...