منابع اجتهاد در فقه شیعه

معنی کلمه منابع اجتهاد در فقه شیعه در دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] کلید واژه: منابع فقه شیعه، منابع اجتهاد، قرآن، عقل، سنت، اجماع، احکام الهی، قول معصوم، فعل معصوم، تقریر معصوم، رابطه کتاب و سنت
منابع و مآخذی که صاحب نظران مسائل اسلامی و کارشناسان علوم دینی یعنی فقها و مجتهدین جامع الشرایط، احکام و قوانین الهی را از آن استنباط و استخراج می نمایند، عبارتند از:
اولین و مهمترین وسیله فهم و استنباط احکام الهی، کتاب خدا «قرآن» است: «ونزلنا علیک الکتب تبینا لکل شیء و هدی و رحمة و بشری للمسلمین؛ (و ای پیامبر!) بر تو کتابی نازل کرده ایم که بیان کننده هر چیز و مایه هدایت و رحمت و بشارت برای مسلمانان است».(سوره نحل آیه 89.)
به طور نمونه فقها و مجتهدین از آیه زیر حکم «خمس» را استخراج می نمایند: «واعلموا انما غنمتم من شیء فان لله خمسه و للرسول و لذی القربی و الیتمی و المسکین و ابن السبیل...؛ و بدانید هرگاه چیزی به غنیمت گرفتید خمس آن از برای خدا و پیامبر و خویشاوندان یتیمان و مستمندان و در راه ماندگان است».(سوره انفال آیه 41)
و از این آیه حکم «حج» را استنباط می نمایند: «ولله علی الناس حج البیت من استطاع الیه سبیلا؛ و برای خدا، حج آن خانه بر کسانی است که قدرت و توانایی رفتن به آن را داشته باشند».(سوره آل عمران آیه 97)
البته باید توجه داشت که «قرآن» منبع و ماخذ اصلی برای استنباط احکام شرعی و مقررات الهی است به طوری که هیچ حکمی نباید مخالف قرآن باشد، چنان که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند: «ما وافق کتاب الله فخذوه و ما خالف کتاب الله فدعوه؛ آن چه موافق کتاب خدا (قرآن) است بگیرید و آن چه را مخالف آن است رها کنید».
سنت در لغت یعنی راه، روش، طریقه و آیین و در اصطلاح فقهی به معنی قول، فعل و تقریر معصوم علیه السلام است.

جملاتی از کاربرد کلمه منابع اجتهاد در فقه شیعه

آيت الله دكتر سيد محمد حسينى بهشتى از ياران وفادار و فداكار امام خمينى قدس سره واز چهره هاى درخشان انقلاب اسلامى بود كه از آغاز نهضت اسلامى در ميدان مبارزه حضورىفعال داشت . آن بزرگوار علاوه بر اجتهاد در فقه ، در تفسير و فلسفه صاحب نظر بودپس از پيروزى انقلاب عضويت در شوراى انقلاب و سپس عالى ترين مقام قضايى كشوررا عهده دار شد. ايشان به عنوان يكى از رهبران فكرى انقلاب همواره مورد خشم استكبارجهانى بود تا اين كه در شامگاه هفتم تير 1360 به دستعمال آمريكا به همراه 72 تن از ياران و دلسوزان به فوز شهادت نائل آمد.