[ویکی فقه] مدعی به کسی اطلاق می شود که دارای ادعایی بر علیه کسی هست. در مقابل مدعی علیه کسی را گویند که ادعا بر علیه او اقامه شده است. مدّعی بنابه تعریف برخی عبارت است از کسی که اگر از ادعای خود صرف نظر کند، کسی با او کاری ندارد و دعوا کأن لم یکن تلقی می گردد. مقابل آن منکر است؛ یعنی کسی که اگر طرف مقابلش سکوت کند و دست از خصومت بردارد، سکوت از او پذیرفته است و رها می شود و در غیر این صورت، سکوت از او پذیرفته نیست و باید در برابر مدّعی پاسخگو باشد. و بنابر تعریف دیگر، مدّعی کسی است که گفته اش خلاف اصل است و یا کسی است که ادّعای امری پنهان را دارد که ظاهر شرع خلاف آن است، مانند آنکه فردی علیه دیگری مدّعیِ طلبی یا مدّعیِ مالکیّت مالی باشد که در دست دیگری و تحت تصرف او است. در این جا، سخن مدّعی خلاف اصل و ظاهر است؛ چون اصل در مثال اوّل، برائت ذمّۀ آن فرد از بدهی است؛ چنان که ظاهر در مثال دوم مالکیّت او نسبت به مالی است که تحت تصرف دارد. ایراد وارد شده به تعاریف برخی، به لحاظ عدم جامعیّت و مانعیّت تعاریف یاد شده، آنها را تعریف به خواص و لوازم دانسته اند نه تعریف به مفهوم، و رجوع به عرف را جهت یافتن مفهوم مدّعی و منکر لازم دانسته و گفته اند: به نظر عرف مدّعی کسی است که انشاء دعوا منوط به او است؛ خواه انشاء برای اثبات حقّی باشد- مانند ادّعای ملکیّت مالی برای خود- یا برای برون رفت از حقّی علیه خود- مانند ادّعای باز پس دادن امانت از سوی امین-.
جملاتی از کاربرد کلمه مدعی و مدعی علیه
عیب خسرو مکن ای مدعی و تلخ مگوی گر ز شور لب شیرین ز شکر باز آمد
در حالی که سپاهان ۲ بر صفر از حریف خود پیش بود، در ورزشگاه یادگار امام شایعه‌ای مبنی بر تساوی ۲ بر ۲ بازی هم‌زمان ابتدا از روی سکوها و سپس بین بازیکنان و کادر فنی دو تیم تراکتور سازی و نفت تهران دهان به دهان منتقل شد؛ این نتیجه، با توجه به امتیازات سه تیم مدعی و همچنین نتایج بازی‌های در حال برگزاری می‌توانست تراکتور سازی را که تفاضل گل بیشتری نسبت به نفت تهران داشت، برای اولین بار در لیگ برتر قهرمان کند.
بستم ز سرشک راه کویش بر مدعی و ز جوی جستم
۲۲ فروردین: شکست خانگی ۱−۳ برابر تراکتورسازی در هفتهٔ آخر لیگ خلیج فارس. استقلال برای دفاع از عنوان قهرمانی خود در لیگ برتر از یک‌سو نیازمند کسب پیروزی برابر تراکتورسازی بود و از سوی دیگر چشم به شکست یا تساوی نفت تهران و فولاد خوزستان برابر حریفان در بازی‌های بیرون از خانه داشت. با این وجود آبی‌پوشان در زمین مسابقه نشانی از یک تیم مدعی و مصمم نداشتند. استقلال با این شکست در ردهٔ پنجم جدول پایانی لیگ خلیج فارس قرار گرفت و سهمیهٔ حضور در لیگ قهرمانان سال آینده را نیز از دست داد.
دولتهای اروپایی، از جمله روسیه و انگلستان، گرچه هشدارهایی در رابطه با ارمنی‌ها به دولت جدید می‌دادند، لیکن منافع خود آنها، به خصوص انگلستان، در امپراتوری عثمانی و نیز رقابت‌های فی‌مابین خودشان مانع از اقدام جدی برای اجبار تُرک‌ها به پایان دادن به ستم‌ها علیه سکنه ارمنی می‌شد. ترکان جوان با علم به این موضوع، درصدد برآمدند که مسئله ارمنی را با قلع و قمع کامل آنان در سطح امپراتوری حل نمایند، به نحوی که، به زعم خودشان، دیگر مدعی و موجبی برای درخواست اصلاحات وجود نداشته باشد. عاملی که به ویژه آنها را به سوی این راه حل سوق می‌داد، این بود که سردمداران حزب اتحاد و ترقی، با الهام از ایده‌های پان‌ترکیسم، هدف دوردست احیای امپراتوری عثمانی را دنبال می‌کردند.
در مورد فتح سیبری و سایر مناطق شرقی روسیه امروزی به دست روسیه این واقعیت وجود دارد که در قرن شانزده و هفده میلادی یعنی زمانی که امپراتوری مدرن روسیه در حال شکل‌گیری بود، دست کم در نقاط پیوسته با موطن اصلی روس‌ها، هیچ قدرت مدعی و رقیبی که مانع تصرف این مناطق توسط روس‌ها شود وجود نداشت. به عبارت دیگر، گسترهٔ وسیعی در مرزهای شرقی امپراتوری تزارها دچار خلأ هژمونیک بود. در حوزهٔ سیبری این خلأ به مراتب آشکارتر بود و روس‌ها در این حوزه، بی آنکه با مانع انسانی جدی برخورد کنند، توسعهٔ قلمرو خود را تا اواخر سده نوزدهم میلادی ادامه دادند.
بر ما کشید خط خطا مدعی و ما خط در کشیده‌ایم، خطا و صواب را
معنی غریب مدعی و خانه زاد ماست هر جا عقیق نادر و اندر یمن بسی ست
گر همه علم عالمت باشد بی‌عمل مدعی و کذابی
خواهیم مرگ مدعی و خویش تا شود هم مطلب تو حاصل و هم مدعای ما
کلام مدعی و جامی آن زمان که شود در امتحان گهر رشته بیان ژاله
پیشِ او، یارِ نو و یارِ کهن، هر دو یکی‌ست حرمتِ مدعی و حرمتِ من، هر دو یکی‌ست
فارغ ز مدعی و ز اغیار بوده ایم بی زحمت حسود بیاران نشسته ایم
گمان بود شهی مدعی و او چو یقین خبر بود مهی غیر از او و او چو عیان