محمدطاهر قاجار

معنی کلمه محمدطاهر قاجار در دانشنامه اسلامی

[ویکی نور] «محمدطاهر میرزای قاجار» معروف به «محمدطاهر میرزا»، از شاهزادگان قاجاری و از بزرگترین و نامدارترین مترجمین ایرانی در عصر قاجار، در روز جمعه، یازدهم شوال سال 1250ق در شهر تبریز به دنیا آمد. پدر وی اسکندر میرزا بود که فرزند ششم عباس میرزا ولیعهد (پسر فتحعلی شاه قاجار) به شمار می آمد. محمدطاهر میرزا به اهتمام و پی گیری پدر خویش در زادگاهش به تحصیل علوم ادبی و همینطور آموزش کلام عرب همت گماشت و پس از چندی زبان عربی را به خوبی فراگرفت و در آن ممتاز شد. سپس مشغول یادگیری زبان فرانسه شد و آن را از اساتید فرانسوی و ایرانی آموخت و بر این زبان مسلط گردید. وی همچنین از علوم ریاضی نیز بهره کافی برد.
پس از فراغت از تحصیل، به مصر رفت و پنج سال در جامع الازهر به فراگرفتن علوم دینی پرداخت و پس از آن به ایران بازگشت و در تهران ساکن شد. در تهران وی مورد توجه خاص ناصرالدین شاه قاجار که عموزاده او بود، قرار گرفت، طوری که شاه برای او عزت و احترام بسیار قائل بود و وی را «حاجی عمواوغلی» می خواند. همین موضوع موجبات آمد و رفت وی به دربار قاجاریه را فراهم ساخت و جایگاه او را به گونه ای درآورد که بسیاری از بزرگان دربار را به صحبت و مجالست با او، میل بسیار بود. محمدطاهر نیز مانند پدر از خدمات دولتی گریزان بود و عمر خود را به مطالعه و تحریر و ترجمه گذرانید. وی با میرزا ابوالحسن جلوه، که از فلاسفه و عرفای نامی ایران به شمار می رود، دوست و هم نشین بود.
سلیمان میرزا اسکندری از اعضای مؤسس و نخستین رهبر حزب توده ایران، نوه محمدطاهر میرزا محسوب می شود.
وی سرانجام بر اثر سکته قلبی در سال 1317ق در تهران درگذشت و در قبرستان ابن بابویه به خاک سپرده شد.
وی گذشته از ترجمه کتابهای متعددی از فرانسه به فارسی، خود نیز چند کتاب و یکی دو نمایشنامه نوشته است. اما عمده شهرت او به خاطر ترجمه ها اوست که عبارتند از:
3. لارن مارگو؛ (یا همان: ملکه مارگو)

جملاتی از کاربرد کلمه محمدطاهر قاجار

در فروردین ۱۲۸۲ (محرم ۱۳۲۱ هجری قمری) دوست‌محمد خان معیرالممالک امتیاز دایر کردن شبکهٔ تلفن را در ایران از مظفرالدین شاه قاجار گرفت. او در این امتیازنامه تعهد کرد ظرف سه سال در تهران و ظرف ده سال در شهرهاى کشور، تلفن بکشد. او به این تعهد عمل نکرد و امتیاز را به میرزا محمدطاهر مستوفی ملقب به بصیرالممالک داد اما چون بصیرالممالک هم به این تعهدات عمل نکرد در سال ۱۲۹۴ خورشیدی (۱۳۳۳ هجری قمری) کمیسیونى مرکب از نیرالملک هدایت، منصورالسلطنه عدل، کامل مولتیور رئیس کل پست، مارتنس مستشار وزارت فوائد عامه و دلگرد از سفارت بلژیک رأى دادند که صاحب امتیاز دیگر حقی ندارد.
محمدطاهر میرزای قاجار معروف به محمدطاهر میرزا، از شاهزادگان قاجاری و از بزرگترین و نامدارترین مترجمان ایرانی در عصر قاجار بود. برخی از مهم‌ترین شاهکارهای ادبیات جهان همچون اغلب آثار الکساندر دومای پدر، نخستین بار در عصر پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار به قلم او به فارسی برگردانده شد که از آن جمله دو رمان بزرگ سه تفنگدار و کنت مونت کریستو گفتنی‌اند.
سلیمان میرزا اسکندری از نوادگان عباس میرزای ولیعهد بود. سلیمان میرزا فرزند محسن میرزا کفیل‌الدوله و او فرزند محمدطاهر میرزا، از نامدارترین مترجمان ایران در عهد قاجار بود. تحصیلات خود را در تهران به پایان رساند و سپس وارد ادارهٔ نظمیه شد. پس از آن سمت‌های مختلفی را عهده‌دار بود و چند بار نیز وکیل مجلس شد. مدتی هم سمت وزارت فرهنگ را داشت.
سلیمان میرزا اسکندری، نخستین رهبر حزب توده ایران، نوه محمدطاهر میرزای قاجار است.