معنی کلمه محمدحسین حائری در دانشنامه اسلامی
نامش محمدحسین است و به مناسبت محل تولد و شهرهایی که در محل کسب دانش و کمال وی بود، ورامینی، رازی، تهرانی، حائری اصفهانی، و از همه مشهورتر «صاحب فصول» لقب گرفت.محمدحسین با توجه به برخی نشانه ها، در آخر سده دوازدهم هجری قمری میان سالهای ۱۱۸۵-۱۱۹۵ ق در «ایوان کیف» از توابع استان سمنان به دنیا آمد. به گفته برخی نام این شهر «ایران کی» بوده که با گذشت زمان به «ایوان کیف» مشهور شد.
تبار وی
پدرش حاجی محمدرحیم بیک استاجلو، و نیایش مهدی قلی خان بیگدلی از کارگزاران بلند پایه نادر شاه افشار همان کسی که به دستور نادر شاه نقش ممتازی در طلاکاری ایوان حرم حضرت امیر مؤمنان علیه السّلام داشت. نام او بر روی یکی از کاشیهای ایوان نوشته شده است و به گفته آقا احمد بهبهانی: محمدرحیم از بزرگان ایل و طایفه استاجلو (استاجلو از ایلها و تیره های آذری زبان و از جمله ایلها و قبیله هایی است که هسته مرکزی سپاه صفویان (قزلباش) را تشکیل می دادند.) است. سپاه قزلباش دارای گرایشهای ریشه دار شیعی بود و محمدرحیم به این ایل تعلق داشت.
سفر به نجف اشرف
او از کارگزاران و حاکمان قلمرو ایوان کیف بود و در نهایت مورد لطف حق تعالی قرار گرفت، به گونه ای که ریاست را رها و با خانواده راهی نجف اشرف شد و در جوار مقتدایش امیر مؤمنان علیه السّلام زندگی نوین و با معنویتی را آغاز کرد.محمدرحیم و آقا محمدعلی بهبهانی کرمانشاهی ـ فرزند ارشد وحید بهبهانی ـ با هم باجناق بودند. آنان با دختران الله وردی خانبیک لری ازدواج کردند. خداوند از این همسر دو پسر محمدتقی ایوانکیفی معروف به صاحب حاشیه، و محمدحسین صاحب فصول و دو دختر به وی عنایت کرد که یکی همسر ملا محمدعلی خراسانی و دیگری همسر آقا احمد بهبهانی کرمانشاهی شد. در نتیجه آقا احمد با دختر خاله خود ازدواج نمود و محمدتقی و محمدحسین پسر خاله های او می باشند.آقا احمد در سال ۱۱۹۱ ق چشم به جهان گشود. این یکی از نشانه های تاریخ تولد محمد حسین صاحب فصول است.آقا احمد در «مرآت الاحوال جهان نما» می گوید:«من از ایران که به نجف رفتم، در آنجا به خانه شوهر خاله ام حاجی محمدرحیم بیک وارد شدم.» حاجی محمدرحیم ـ پدر صاحب فصول ـ در سال ۱۲۱۷ق در اوایل حکومت سلسله قاجار در نجف دیده از جهان فرو بست و در جوار محبوب و مولایش رخ بر خاک تیره نهاد.
دانش طلبی
...