لحن ساز

همیشه تا زی پی لحن های موسیقی به کار باید ساز و نوا و پرده و راه

اغلب شنوندگان، ساز سه تار را دارای لحن و نوای غمگینی احساس می‌کنند، اما نوازندگان معاصر موسیقی ایرانی در تلاش برای توسعه موسیقی مدرن و نوی ایران، آثاری آفریده‌اند که با حال و هوایی که تا دو دهه پیش از این ساز تصور می‌شد کاملاً متفاوت است.

به نوعی دگر جنبش آغاز کرد بر آن لحن رقصی عجب ساز کرد

گاهی به بزمگاه طرب چشم و گوش تو زی لحن رود ساز و رخ میگسار باد

تورج فرازمند هم‌زمان با کار در مطبوعات، در رادیو ایران هم به ترجمه و برنامه سازی مشغول بود. برنامه هشت دقیقه‌ای تفسیرهای سیاست جهانی او که در دهه چهل و پنجاه بعد از اخبار ساعت چهارده از رادیو پخش می‌شد از جمله بخاطر لحن و آهنگ کلام او شنوندگان زیادی داشت.

چنین به نظر می‌آید که «اوْزان‌ها» (نیاکان عاشیق‌های امروزی) به خاطر این که سخنان، اشارات و پیام‌های شاعرانه خود را با لحن‌های گوناگون و پرده‌های متنوع «قوپوز» خود هماهنگ و همردیف و سازگار کنند، (از این آلت موسیقی در کتاب دده قورقود در موارد متعددی یاد شده است) به موسیقی شعری اهمیت ویژه‌ای قایل شده و آن‌ها را به شیوه مناسب و درخوری آهنگ‌دار و ملودیک ساخته‌اند بخش‌های منثور آن‌ها توسط عاشیق‌ها به شیوه‌ای مطلوب طبع و ماهرانه بازگویی و روایت می‌شوند و در جریان آن منظومه‌ها نیز با ساز و آواز مخصوص و جاده افتاده‌ٔ این هنرمندان ترنم و اجرا می‌گردند و به سبب اصالت و ریشه‌ٔدار بودن، شنودگان را عمیقا تحت تاثیر قرار داده و شوری در دل‌ها و غوغایی در سرها می‌افکنند. قابل اشاره است که این دو صورت منظوم و منثور به ظاهر ناهمساز به وجهی ارگانیک (اندامواره) با یکدیگر آمیختگی و تلفیق یافته و در واقع مکمل همدیگر به شمار می‌روند.