معنی کلمه قزوینی محمد در دانشنامه آزاد فارسی
قزوینی، محمّد (تهران ۱۲۵۶ـ۱۳۲۸ش)
(ملقّب به علّامه) مصحّح، پژوهشگر و بنیادگذار تحقیقات علمی در ایران. علوم متداول زمان را نزد استادان عصر و زبان فرانسه را در مدرسۀ آلیانس فراگرفت. در ۱۳۲۲ق به لندن رفت و در آن جا با ادوارد براون محشور و با راهنمایی او، به شیوۀ تحقیق انتقادی اروپایی آگاه گردید. در ۱۲۸۵ش، اعضای انجمن اوقاف گیب، که در رأس آنان براون قرار داشت، تصحیح و چاپ تاریخ جهانگشای جوینی را به او پیشنهاد کردند. به این منظور، در همان سال برای دیدن نسخ متعددی از این کتاب به پاریس رفت و طی ده سال، در کنار آثار دیگر موفق به انتشار ۲ جلد از آن شد (۱۹۱۲ و ۱۹۱۶). در اکتبر ۱۲۹۴ش/۱۹۱۵ به برلین رفت و به گروهی از فضلا و نویسندگان ایرانی، نظیر سیدحسن تقی زاده، کاظم زادۀ ایرانشهر، و سید محمدعلی جمالزاده، که در آن زمان در برلین اقامت داشتند، پیوست و در تأسیس و انتشار روزنامۀ کاوه با تقی زاده همکاری کرد. در ژانویۀ ۱۲۹۸ش/۱۹۲۰ به پاریس بازگشت و به تصحیح و چاپ جلد سوم جهانگشای جوینی دست زد (۱۹۳۷). از دیگر کارهای مهم او در اروپا، عکس برداری از روی هجده کتاب مهم فارسی و عربی، طی نُه سال، بود. در ۱۳۱۸ش به ایران بازگشت و به عضویت پیوستۀ فرهنگستان ایران درآمد. از مقالات و آثارش می توان به روح علمی، انصاف، صداقت و امانت علمی او پی برد. آثار به جامانده از او، معدود و شامل تصحیح، تألیف و مقالات و یادداشت های فراوان است. از آثار و تصحیحات اوست: چهارمقاله (لندن، ۱۹۰۹)؛ مرزبان نامه (لندن، ۱۹۰۹)؛ المعجم فی معاییر اشعارالعجم (۱۳۱۴ش)؛ دیوان حافظ (با همکاری قاسم غنی، ۱۳۳۰ش)؛ تذکرۀ لباب الالباب (۱۳۶۱ش)؛ یادداشت های قزوینی (۱۳۶۳ش)؛ شدّالازار فی حط الاوزار عن زوارالمزار (۱۳۲۸ش)؛ مقالات قزوینی (۱۳۶۲ش)؛ بیست مقاله (ج ۱، ۱۳۰۷ش؛ ج ۲، ۱۳۱۳ش)؛ سیاست نامه (۱۳۳۴ش)؛ ممدوحین سعدی (۱۳۱۷ش).